اهمیت استقلال دانشگاه‌ها

اصلی‌ترین رویکرد علمی دولت قبل، یعنی دولت هفتم، مدیریت غیرمتمرکز در حوزه آموزش‌عالی بود. ما تلاش داشتیم با دادن اختیارات به دانشگاه‌ها و تقویت هیات‌های ‌امنا و مشارکت بیشتر اعضای هیات‌علمی در مدیریت دانشگاه‌ها، مدیریت متمرکز را کنار بگذاریم.

اصلی‌ترین رویکرد علمی دولت قبل، یعنی دولت هفتم، مدیریت غیرمتمرکز در حوزه آموزش‌عالی بود. ما تلاش داشتیم با دادن اختیارات به دانشگاه‌ها و تقویت هیات‌های ‌امنا و مشارکت بیشتر اعضای هیات‌علمی در مدیریت دانشگاه‌ها، مدیریت متمرکز را کنار بگذاریم. بند الف ماده ٤٩ قانون برنامه چهارم توسعه نمونه این نگاه بود که هیات‌های‌ امنا را بالاترین مرجع تصمیم‌گیری در امور دانشگاه‌ها می‌شناخت اما در دولت نهم این رویکرد کمابیش تحت‌الشعاع قرار گرفت. ما شاهد یک روند معکوسی بودیم که بر تمرکزگرایی در مدیریت آموزش‌عالی تاکید داشت. خیلی از اختیاراتی که به دانشگاه‌ها داده شده بود به‌تدریج کم شد و بعضی از آنها هم به‌طور کامل به وزارت علوم بازگشت. به ‌نظر من یکی از تغییر جهت‌های اساسی، همین بحث اختیارات و استقلال دانشگاه‌ها و جایگاه هیات‌های‌امنا بود. شاید یک نگرانی از بحث استقلال دانشگاه‌ها در مجموعه فکری فعلی وجود دارد و آن را در تعارض با ایدئولوژی دانشگاه اسلامی- آن‌طور که تاویل و تفسیر می‌کنند- می‌بینند. اما به نظر من این نگرانی از اینجا ناشی می‌شود که دوستان به بحث استقلال دانشگاه‌ها توجه کافی نکرده‌اند. استقلال به معنای استقلال از حاکمیت و ارزش‌های نظام نیست، بلکه افزایش اختیارات دانشگاه در چارچوب قوانین موجود در کشور مدنظر است.
استقلال دانشگاه‌ها به این معناست که دانشگاه به‌عنوان یک سازمان توانمند، خودش را اداره کند. در متن قانون هم به‌صراحت به این موضوع اشاره شده است که منظور از استقلال دانشگاه یعنی اختیارات اداری، مالی، تشکیلاتی و برنامه‌ریزی‌های آموزشی و پژوهشی. اینکه بودجه‌ای را که دولت می‌دهد، دانشگاه خودش بداند که چگونه خرج کند. در ارتباط با صنعت اگر رشته جدیدی نیاز است، خودش راه‌اندازی کند. یا در برنامه‌های درسی خود بازنگری کند و معطل وزارت علوم نشود. استقلال به این معنا نیست که دانشگاه سیاست‌های کلی نظام را به هم بریزد. اگر یک روزی بحث شاخص‌های اسلامی مطرح باشد، در مقایسه بخش‌های مختلف کشور، به نظر من دانشگاه‌ها از نظر شاخص‌های اسلامی چیزی کمتر از جاهای دیگر ندارند. معمولا کمترین خطاها در دانشگاه است. ما هیچ‌وقت خبر فساد مالی را در دانشگاه‌ها ندیده‌ایم. دانشگاه‌ها بعد از انقلاب یکی از موفق‌ترین دستگاه‌ها بوده‌اند. بنابراین اینکه ما به اسم اسلامی‌شدن دانشگاه‌ها نگران باشیم منتفی است. استقلال دانشگاه‌ها در همه جای دنیا به عنوان یک سیاست مطرح است و هدفش هم این است که دانشگاه‌ها به‌عنوان نهاد کارشناسی با این افزایش اختیارات بتوانند حداکثر خدمات را به جامعه ارایه دهند و در قید و بندهای بوروکراسی نباشند.

جعفر توفیقی