تشخیص دردهای مقاوم به درمان در صورت دشوار است

عصب سه‌قلوی صورت از ۳ شاخه تشکیل شده و هریک از شاخه‌ها به نقاط مختلفی مثل کاسه چشم، فک فوقانی و و فک‌تحتانی وارد می‌شود... شایع‌ترین درد در ناحیه صورت مربوط به دردهای دندانی …

عصب سه‌قلوی صورت از ۳ شاخه تشکیل شده و هریک از شاخه‌ها به نقاط مختلفی مثل کاسه چشم، فک فوقانی و و فک‌تحتانی وارد می‌شود...

شایع‌ترین درد در ناحیه صورت مربوط به دردهای دندانی است ولی دردهای دیگر مثل درد اطراف بینی، دردهای سینوزیتی، میگرنی، پیشانی و دردهای ناشی از فشار عصبی نیز از طریق این عصب به مغز مخابره می‌شود با این حساب عصب سه‌قلو از حساسیت بسیار بالایی برخوردار است و به دلیل همین تنوع و حساسیت بالا افتراق نوع درد در ناحیه صورت و تشیخص صحیح کمی پیچیده و دشوار است. نوعی از بیماری وجود دارد که نورالژی عصب تری‌ژمینال نام داشته و برای اینکه بیماری اثبات شود لازم است ابتدا همه دردها مثل دندان‌درد، سینوزیت و... رد شود و در مرحله آخر تشخیص را نورالژی بگذاریم. بیماری نورالژی تری‌ژمینال اغلب بعد از ۶۰ سالگی بروز می‌کند. درد شدید و به گونه‌ای است که فرد احساس می‌کند خنجری را در یک نقطه از صورتش وارد می‌کنند. ممکن است زمان این درد تا ۵ دقیقه نیز طول بکشد. شدت بیماری آنقدر زیاد است که گاهی بیمار را مجبور می‌کند تمام دندان‌ها را عصب‌کشی کرده یا آنها را بکشد. بعضی از بیماران نیز از داروهای آرام‌بخش استفاده می‌کنند. بیماران نقاط متفاوتی را در صورت مثل چانه زیر کاسه چشم و... را به پزشک نشان می‌دهند که در مواقع خاصی مثل تراشیدن ریش، خوردن غذا، لمس ناحیه و درد شروع می‌شود.
شدت درد زندگی بیمار را چنان مختل می‌کند که حتی تعدادی از آنها دست به خودکشی می‌زنند. بیماری از الگوی خاصی پیروی نمی‌کند و علت آسیب چندان شناخته‌ شده نیست ولی دیده شده که سلول‌های عصبی غلافشان را از دست داده و عصب بدون غلاف می‌ماند. درمان در مراحل اولیه دارویی است گرچه ممکن است با دارو موقتا یعنی ۶ ماه یا یک سال فروکش کند ولی علایم برمی‌گردد. با شکست خوردن درمان دارویی اقدام بعدی بلوکه‌ کردن یا بی‌حس کردن عصب به مدت طولانی‌تر است. با عدم پاسخ به این نوع درمان مرحله بعدی قطع کردن شاخه‌های عصب است. در نهایت ناچاریم از متخصصان مغز و اعصاب کمک بگیریم. متخصصان مغز و اعصاب عصب را از داخل جمجمه قطع می‌کنند. متاسفانه بعضی از بیماران به همه درمان‌ها مقاوم هستند و باید زندگی سختی را سپری کنند. البته بیماری نادر دیگری نیز وجود دارد که از نمای متداول یعنی درد عصب سه‌قلو تبعیت نمی‌کند. این درگیری مربوط به عصب گلوسوفارنژیال است و درد در ناحیه عقب زبان و جدار حلق احساس می‌شود که این خود بحث جداگانه‌ای است.

نگاه جراح فک و صورت
دکتر محمد بیات
دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران