شارل مونتسکیو و روح القوانین

شارل مونتسکیو (Charles montesquieu) (۱۷۵۵ - ۱۶۸۹) وارث خانواده ای توانگر و اصیل و سرشناس بود، در قصر خانوادگی لابرد، زندگی می کرد و تا بیست و هفت سالگی به نام مسیو دولابرد خوانده می شد، تا اینکه در …

شارل مونتسکیو (Charles montesquieu) (۱۷۵۵ - ۱۶۸۹) وارث خانواده ای توانگر و اصیل و سرشناس بود، در قصر خانوادگی لابرد، زندگی می کرد و تا بیست و هفت سالگی به نام مسیو دولابرد خوانده می شد، تا اینکه در آن سال عنوان، ثروت و مقام یکی از عموهایش را به ارث برد که ریاست پارلمان بوردو را بر عهده داشت. مونتسکیو به علت تحصیلاتی که در علم حقوق داشت، قبل از به ارث بردن مقام عموی خود، در پارلمان به عنوان رایزن پذیرفته شده بود. وی ریاست
آنجا را به مدت دو سال برای خود حفظ کرد و در خلال آن مدت کتاب نامه های ایرانی را نوشت.
مضمون این کتاب از این قرار است که چند نفر ایرانی که از فرانسه دیدن می کنند، طی ارسال نامه هایی، وضع عجیب آداب و رسوم فرانسه را برای دوستان هموطن خود تشریح می کنند. چهارچوب این کتاب به مونتسکیو فرصت کافی داد تا کلیسا و دولت و پادشاه و همه مقامات و موسسات مهم کشورش را آزادانه به باد انتقادی هجو آمیز بگیرد و با چشمان تیزبین خود به کاوش در جریانات سری و پشت پرده بپردازد. کتاب نامه های ایرانی موفقیت زیادی کسب کرد و با وجود آنکه در چاپ های نخستین آن ذکری از نام مولف نرفته بود، چندی بعد بر همگان آشکار شد که مونتسکیو نویسنده این کتاب است.
به این ترتیب در برابر فرصت هایی که در پایتخت انتظار مولف را می کشید، زندگی در شهرستانی کوچک به تدریج جذابیت خود را از دست داد. بنابراین مونتسکیو مقام خود را رها کرد و به سوی پاریس روانه شد. با وجود آنکه انتشار کتاب نامه های ایرانی، اثرات نامطلوبی در ذهن برخی از اعضای بسیار محافظه کار آکادمی گذاشته و باعث به بارآمدن مشکلاتی شده بود، وی توانست در انتخاب به عضویت آکادمی توفیق یابد، لیکن مدت زیادی در پاریس اقامت نکرد و در کشورهای اروپایی به سیر و سفر پرداخت و گویا همین سیاحت مقدار زیادی از مطالب روح القوانین را برایش فراهم آورد.
مونتسکیو از اتریش و مجارستان، ونیز و رم (که در آنجا مورد استقبال صمیمانه پاپ قرار گرفت،) و سپس از سوئیس و راین و هلند و سرانجام انگلستان دیدن کرد، و در کشور اخیر به مدت دو سال اقامت گزید، گو اینکه از برخی خصوصیات انگلیسی ها خوشش نیامد، ولی درجه آزادی مردم انگلستان را بسیار ستود. در حقیقت یکی از مهمترین قسمت های کتاب روح القوانین او را می توان، مدیحه ای درباره نظام سیاسی انگلستان دانست که وی نهادهای آزادی طلب انگلیس را معلول آن
می‌شمرد.هنگامی که به فرانسه بازگشت به ندرت اوقات خود را در پاریس می گذراند و بیشتر در ییلاق لابرد به کار نوشتن می پرداخت. در سال ۱۷۳۴ کتاب تفکراتی درباره علل عظمت و انحطاط رومیان و در سال ۱۷۴۸ بعد از چهارده سال کوشش بی وقفه، کتاب روح القوانین را منتشر ساخت. مونتسکیو تا زمانی که دچار ضعف بینایی شد، همچنان سرگرم تحقیق و تحریر بود تا اینکه در فوریه سال ۱۷۵۵ کوته زمانی پس از شصت و ششمین سالروز تولدش، دیده از جهان فرو بست.
می توان گفت مونتسکیو، شهرت خویش را در فلسفه و بیان دیدگاهش، علاوه بر برخی از نظریات جدیدی که ارائه داده بود، مدیون موقعیت سیاسی، مادی و اجتماعی‌ای که در جامعه داشت، دانست. چرا که همین موقعیت، فرصت تالیف آثار و کتاب هایش را به او داد، تا با خیالی راحت و آسوده در خانه ییلاقی خویش، به تحریر نظریات سیاسی و فلسفی و چاپ آنها بپردازد. علاوه بر آن، نظریات مونتسکیو، پیرامون نقد اوضاع سیاسی و نظامی و دولتی دوران خود و کشورهایی است که در طول مسافرت های خود، نظاره گر آن بود و امور این کشورها را متناسب با نظریات شخصی خود نقد کرده است.

نسترن میرزایی
منابع:
کلیات تاریخ فلسفه به زبان ساده، دکتر ملیحه صابری نجف آبادی، تهران: انتشارات سمت: ۱۳۸۹.
سیر تاریخی اندیشه های سیاسی در غرب (از افلاطون تا نیچه)، دکتر احمد بخشایشی اردستانی، تهران: انتشارات آوای نور، چاپ چهارم ۱۳۸۸.
آثار کلاسیک فلسفه، مترجم مسعود علیا، تهران: ققنوس، ۱۳۸۲
سیر اندیشه فلسفی در غرب، دکتر فاطمه زیباکلام، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم ۱۳۸۵.