آلبرکامو و مقاومت در برابر پوچی‌جهان مدرن

آلبر کامو (۱۹۶۰-۱۹۱۳) از فیلسوفان اروپایی است که در قرن بیستم به بسط مبانی جدیدی برای فلسفه در دنیای نوین و مترقی اروپا همت گماشت. وی در آثار خویش به نوعی تحول فردی بشر جهت معنا …

آلبر کامو (۱۹۶۰-۱۹۱۳) از فیلسوفان اروپایی است که در قرن بیستم به بسط مبانی جدیدی برای فلسفه در دنیای نوین و مترقی اروپا همت گماشت. وی در آثار خویش به نوعی تحول فردی بشر جهت معنا بخشی به زندگی تأکید می ورزد. از رویکرد کامو دنیا با یکنواختی و به نوعی پوچی قرین است و انسان برای رهایی از این پوچی ناگزیر از جستجویی قهرمانانه می باشد. نقطه عزیمت و محور ثقل این جستجو و تحول شخصی از یکنواختی جهان و پوچی آن نشئت می گیرد.
کامو در عین اینکه اندیشمندی مأیوس گراست و دریچه ای از ناامیدی و پوچی را بر اذهان مخاطبان خویش فرا می افکند؛ امّا با نفی خمودگی و خودکشی به ارزشمندی مقاومت در برابر یکنواختی و پوچی جهان و تلاش برای تسخیر آن تأکید می ورزد. کامو در این سیر اخلاقی و در این مجاهدت قهرمانانه پا را فراتر از این نهاده و با نفی هرگونه پشتیبان و حامی ماورایی و غیر تجربی و با بزرگ نمایی و پذیرش حتمی و قطعی مرگ، انسان را یکه تاز و تنها قهرمان تفوق بر خمودگی و پوچی جهان بر می شمارد.اما این اندیشه وی با آنکه به ظاهر در تلاش است به دمیدن روح امید وتکاپو به کالبد نحیف حیات بشری مبادرت ورزد؛ بیش از همه به تزریق سم یأس وناامیدی به شریان زندگی مساعدت می نماید.
چراکه از یک سو جهان را فانی و ناپایدار و در عین حال یکنواخت و پوچ معرفی نموده و از دیگر سو بشر را به جستجویی ناسازگارانه و متهورانه برای معنابخشی به آن ترغیب می کند. و در عین حال در این مسیر او را تنها رها کرده و تمامی پشتیبانی غیبی و مددهای ماورایی را که می تواند تکیه گاهی مناسب برای امیدباوری وی باشد با قطعیتی تمام از وی سلب و رد می نماید.
این رویکرد آلبر کامو در سال ۱۹۴۲ در کتابی با عنوان "اسطوره سیسیفوس" موج می زند. کتابی که برداشت های کامو از واقعیت هستی و جایگاه انسان در عالم را تشکیل می دهد. آلبر کامو همانند دیگر اندیشمندان به تبیین عدالت ومرگ می پردازد.از دیدگاه وی مرگ امری محتوم و گریز ناپذیر است. خصلت اجتناب ناپذیربودن مرگ سبب گشته تا کامو به تقبیح قتل همنوعان و در مقابل آن خودکشی و انتحار بپردازد. شرارت و بی عدالتی بشر به نوعی خمیرمایه اندیشه و باور کامو را مسجل نموده و در آثار بعدی وی با رمان طاعون (۱۹۴۷) و کتاب شورشی (۱۹۵۱) به منصه ظهور می رسد. قرائت و بازشناسی اندیشه کامو مبین آن است که وی در کتاب شورشی بازهم به تقبیح دیگرکشی و خودکشی می پردازد.
کامو در عین آنکه تأکیدی چند باره بر پوچی و یکنواختی عالم دارد زندگی را بهتر از مرگ برمی شمارد. وی با تأسی به واقعیت های زمان خویش معتقد است که ایدئولوژی های سیاسی منتج به بی عدالتی و قربانی نمودن انسانهای دیگر جهت تضمین راحتی سردمداران این ایدئولوژهای مغرورانه و مزورانه خواهد شد. وی با بدبینی ژرف به رویکردهای سیاسی نگریسته وبه ترغیب سرکشی و یاغی گری در مقابل آن می پردازد. تسکین آلام بشری، اصلاح عدالت، جستجوی ارزش‌های نسبی تنها در قالب سرکشی و گسیختن رشته های مزورانه آن است.
کامو همچنین به تقبیح قربانی نمودن انسان های موجود جهت نیل به مدینه فاضله و حتی نجات اخروی می پردازد. اندیشه کامو با آنکه در پی رونمایی از دریچه های امیدباوری و تحکیم و تنویر جایگاه انسان در جهان است به نوعی تسلسل وار به بازگشایی دروازه های پوچی و نا امیدی به صحن حیات بشری منتج می گردد. بشری که در باورکامو با دنیایی پوچ و یکنواخت روبه‌روست و در عین حال فارغ از هرگونه تکیه گاه ماورایی و پشتیبان غیر تجربی ناگزیر از غور در ناامیدی و پوچی خواهد بود.