به سوی خودسازی

کتاب "به سوی خودسازی" سلسله درسهای حضرت استاد آیت الله مصباح یزدی است که به قلم حجت‌الاسلام والمسلمین آقای کریم سبحانی تدوین و نگارش یافته و توسط انتشارات مؤسسه آموزشی و …

کتاب "به سوی خودسازی" سلسله درسهای حضرت استاد آیت الله مصباح یزدی است که به قلم حجت‌الاسلام والمسلمین آقای کریم سبحانی تدوین و نگارش یافته و توسط انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در سال ۱۳۸۰ برای نخستین ‌بار به چاپ رسیده است. مطالب این کتاب ارزشمند در یازده فصل تنظیم شده است: فصل اول در باب خودشناسی و خودسازی است.
عمده‌ترین مباحث مطرح در این فصل عبارت‌اند از: جستاری در هویت و ماهیت انسان، کرامت انسان، مفهوم خودشناسی و خودسازی و ضرورت خودشناسی و خودسازی. فصل دوم به بررسی مفهوم و گونه‌های کمال می‌پردازد. در این بررسی، این مباحث عمده مطرح می‌شود: مفهوم کمال، سلسله مراتب کمالات، توهم وجود کمالات متعدد برای انسان و پاسخ آن، لزوم شناخت پیشین کمال، ناکارآمدی تجربه در شناخت کمال حقیقی انسان، بررسی آرای گوناگون درباره کمال انسان. فصل سوم درباره جهت‌یابی امیال فطری است. این فصل از طریق جهت‌یابی امیال فطری آدمی، به شناسایی کمال حقیقی وی می‌پردازد. فصل چهارم از طریق بررسی رابطه لذت با محبت و کمال حقیقی، به اثبات این حقیقت می‌پردازد که انسان برای رسیدن به لذت واقعی می‌باید مطلوب نهایی متعالی و اصیل خویش را که همانا قرب خدای متعال است بشناسد. فصل پنجم نیز نقطه اوج و غایت امیال بشری را بررسی می‌کند و در این رهگذر مطلوبِ نهاییِ واقعی بودن قرب الهی برای انسان، در این فصل به اثبات می‌رسد.‏
فصل ششم در زمینه امکان ارتباط آگاهانه کامل با خداوند است. این کتاب در سه فصل به این بحث پرداخته است و فصل هفتم و هشتم نیز به همین موضوع اختصاص یافته است. فصل نهم درباره قرب خداوند متعال و راه رسیدن به آن است. در این بحث ابتدا مفهوم قرب الهی و تفسیرهای سه‌گانه آن بررسی می‌شود. سپس استاد با ارائه مقدمات و دلایل جالبی اثبات می‌کنند که عبادت، تنها راه رسیدن به قرب الهی است. آن‌گاه با بررسی تفسیرهای گوناگون از عبادت، به تبیین تفسیر صحیح از آن می‌رسند و در نهایت با پاسخ به پرسش‌هایی درباره دلیل عدم گرایش عموم مردم به کمال مطلوب و نیز دلیل وجود غرایزی که به ظاهر مزاحم با کمال مطلوب‌اند، بحث را به پایان می‌برند.
در فصل دهم، ذیل عنوان "نقش علم و عمل در تکامل انسان" این مباحث مطرح می‌شود: بررسی جایگاه ارزشی علم، نسبت علم با سعادت یا انحطاط انسان، تفاوت رویکرد الهی با رویکرد مکتب پراگماتیسم درباره ارزش‌گذاری علم، رابطه علم و ایمان و عمل، بررسی مفهوم ایمان و رابطه آن با علم، تشکیکی بودن ایمان، متعلقات ایمان، مفهوم کفر و نسبت رفتار با ایمان و کفر و مقدمات دستیابی به مقام قرب الهی. در فصل یازدهم نیز ذیل عنوان "تدبیر و اراده"، این مطالب مورد بحث قرار می‌گیرد: جایگاه دستگاه ادراک و اراده، پیوند دستگاه ادراک و اراده، نقش میل و علاقه در ادراک و در پایان برنامه‌ای عملی برای خودسازی ارائه می‌گردد.

جواد پوریا