سگ بزرگ آسمان را ببینید

شب هنگام که به آسمان چشم می دوزیم اگر از هیاهوی شهر نیز فاصله داشته باشیم ستاره های بسیاری را در آسمان می بینیم که به ما چشمک می زنند. این ستاره ها در طول تاریخ زندگی بشر نیز همواره …

شب هنگام که به آسمان چشم می دوزیم اگر از هیاهوی شهر نیز فاصله داشته باشیم ستاره های بسیاری را در آسمان می بینیم که به ما چشمک می زنند. این ستاره ها در طول تاریخ زندگی بشر نیز همواره با او بوده اند. اجداد ما هنگامی که شب ها به آسمان نگاه می کردند همین ستارگان را می دیدند و در ذهن خودشان با به هم وصل کردن این ستاره ها، صور فلکی را به وجود آوردند.
شناخت صور فلکی مختلف علاوه بر لذت وصف ناشدنی که به انسان می دهد به تسهیل در شناخت اجرام سماوی و پیدا کردن آن ها در آسمان کمک می کند.
در این مطلب قصد داریم شما را با صورت فلکی کلب اکبر یا سگ بزرگ آشنا سازیم.
در آسمان زمستان، یکی از صور فلکی شاخص بعد از جبار، صورت فلکی سگ بزرگ (کلب اکبر) است. شما به راحتی می توانید این صورت فلکی را در آسمان پیدا کنید، چون سگ بزرگ صاحب نورانی ترین ستاره آسمان، یعنی شعرای یمانی است که بر روی شانه این صورت فلکی قرار دارد. نام کلب اکبر در اصل فقط برای شعرای یمانی به عنوان درخشنده‌ترین ستاره آسمان شب به کار می ‌رفته که یکی از سگ های جبار بوده است.
شعرای یمانی اسامی متعددی دارد و نام انگلیسی آن Sirius ، برگرفته از لغتی در زبان یونانی به معنی "سوزاندن و مشتعل کردن" است؛ چراکه در یونان باستان این ستاره را منبع حرارت می دانستند.
اصطلاح "روزهای سگی" در گرمای تابستان به این خاطر مرسوم است که زمان نزدیک شدن و تماس ظاهری این ستاره با خورشید در تابستان است. "هزیود" یکی از شاعران یونانی گفته است: "شعرای یمانی از سر تا پای آدمی را آب نموده و می خشکاند".
از جمله نام های دیگر این ستاره تیشتر و شباهنگ را می توان نام برد.
همان طور که اشاره شد این ستاره پرنور ترین ستاره آسمان است که با قدر ۴۴/۱- در آسمان می درخشد. این ستاره به نسبت ستاره سهیل که به عنوان دومین ستاره درخشان آسمان شناخته شده، دو برابر درخشنده تر است و این به خاطر فاصله نزدیک این ستاره با ما است، این ستاره با فاصله ای معادل ۶/۸ سال نوری، پنجمین ستاره ی نزدیک به خورشید است.
شعرای یمانی با دمای سطحی ۱۰۰۰۰ درجه کلوین ستاره سفید رنگی است، اما به علت عبور لایه های متفاوت جو زمین و شکست نور در آن ها، در هوای سرد شب های زمستانی رنگ به رنگ دیده می شود. البته رنگ این ستاره از زمان های قدیم تاکنون تغییر کرده است.
بطلمیوس و دیگر ستاره شناسان دوران باستان این ستاره را سرخ گزارش کرده اند.
شعرای یمانی ستاره دوتایی است. همدم شعرای یمانی اولین کوتوله سفیدی بود که کشف شد.
آلون کلارک در سال ۱۲۴۱/۱۸۶۲، هنگامی که تلسکوپ ۵/۱۸ اینچ خود را آزمایش می کرد آن را کشف کرد. این همدم خیال انگیز، شعرای یمانی B و توله سگ نیز نامیده می شود و با قدر ۴/۸ می درخشد. اما به دلیل درخشندگی زیاد شعرای یمانی A ، آن را با تلسکوپ های کوچک نمی توان مشاهده کرد. قطر این ستاره فقط ۳ برابر زمین است.
برجسته ترین خوشه باز این صورت فلکی M۴۱ یا NGC۲۲۸۷ است. M۴۱ سطحی معادل قرص ماه را در آسمان می پوشاند و در ۴ درجه جنوبی ستاره شعرای یمانی قرار دارد.
در شرایط خوب ستاره شناسی(خارج از شهر و بدور از آلودگی نوری) حتی با چشم غیر مسلح نیز می توانید آن را به صورت لکه ای مه آلود مشاهده کنید. اگر به دور از نور شهر ها رصد کنید، مشاهده این خوشه با چشم غیر مسلح ملاک خوبی برای سنجش شفافیت آسمان و همچنین تیزبینی شماست.
امروزه می دانیم M۴۱ ، شامل بیش از ۵۰ ستاره غول از قدر ۷ است که با رنگ های زرد، سفید یا آبی - سفید و نارنجی می درخشند. درخشان ترین ستاره M۴۱ اندکی درخشان تر از قدر ۷ است و ۲۰ ستاره درخشانتر از قدر ۱۰ هستند. قدر مجموع خوشه ۵/۴ است.


فرآوری: م.ح.اربابی فر
منابع:
persianstar.com
daneshnameh.roshd.ir