کاخ خسرو

قصرشیرین از شهرهای قدیمی و تاریخی استان کرمانشاه است و بنای آن‌را در آثار تاریخی و ادبی به خسروپرویز نسبت می‌دهند. علت نامگذاری این ناحیه به قصرشیرین، احداث کاخی برای شیرین …

قصرشیرین از شهرهای قدیمی و تاریخی استان کرمانشاه است و بنای آن‌را در آثار تاریخی و ادبی به خسروپرویز نسبت می‌دهند. علت نامگذاری این ناحیه به قصرشیرین، احداث کاخی برای شیرین همسر مسیحی خسروپرویز در این محل بوده است. این شهرستان از شمال و غرب به کشور عراق، از شرق به شهرستان‌های سرپل ذهاب و گیلانغرب و از جنوب به استان ایلام و عراق محدود می شود.در حاشیه شمالی شهر کنونی قصرشیرین و در نزدیکی آتشکده چهارقاپی، ویرانه‌های قصر خسروپرویز دیده می‌شود.در مورد این کاخ، مورخان و جغرافی‌نویسان ایرانی و عرب مطالب فراوانی نوشته‌اند. آنها بر این اعتقادند که این کاخ توسط خسروپرویز در میان باغ وسیعی ساخته شد و حیوانات وحشی با آزادی تمام در این مکان می‌زیستند و آب فراوانی از رودخانه الوند در این باغ جریان داشت.یاقوت حموی این کاخ را جزو عجایب جهان به شمار می‌آورد که در سال ۶۲۸ میلادی توسط هراکلیوس ویران شد.راه ورود به داخل بنا از طریق پلکان صورت می‌گرفت. در قسمت شرقی بنا، تالار ستون‌دار مستطیل شکلی دیده می‌شود و سقف آن به وسیله طاق‌های آجری پوشش داده شده است. در پشت این تالار، اتاق گنبددار بزرگی قرار دارد.
در شمال و جنوب اتاق گنبددار، اتاق‌های مستطیل شکلی وجود دارد که از طریق اتاق گنبددار قابل دسترسی بوده‌اند. در پشت این اتاق، حیاط مربع شکلی به ابعاد ۲۷×۲۷ متر با رواق ستون‌دار قرار دارد. اطراف این حیاط را اتاق‌های متعددی فرا گرفته است. در اطراف این حیاط‌ها نیز مجموعه اتاق‌ها و اصطبل‌ها قرار دارد و در قسمت شمالی تراس، چند خانه به صورت یک مجموعه دیده می‌شود. ظاهراً خانه‌هایی که در قسمت مرکزی قرار دارند حرم پادشاه و خانه‌های اطراف مکانی برای پذیرایی از مهمانان بوده است.
اما در نزدیکی این کاخ آتشکده چهارقاپی یا چهارقاپو به معنی چهار در وجود دارد. این آتشکده از جمله آتشکده‌های دوره ساسانی در شهر مرزی قصرشیرین است که دارای دالان طواف بوده و به مرور زمان رواق آن فرو ریخته است و تنها در برخی از قسمت‌ها، آثاری از آن دیده می‌شود.
این آتشکده اتاق مربع شکل و سقفی گنبدی شکل به قطر ۱۶ متر داشت که متاسفانه اکنون اثری از آن باقی نمانده است و تنها بقایای گوشواره‌ها در چهارگوشه آن دیده می‌شود.
موازات جاده کمربندی قصرشیرین ـ خسروی، بقایای سیستم آبرسانی دوره ساسانی به طول تقریبی ۱۰کیلومتر است که در میان اهالی محل به نهر شاهگدار معروف است. این کانال از طریق بندی که در شمال شرقی روستای سد ایاز قرار دارد آب رودخانه حلوان را به حاشیه شمالی شهر قصرشیرین انتقال می‌داده است. در مورد اهمیت این کانال در دوره ساسانی همین بس که اکثر جغرافی‌نویسان ایرانی و عرب سده سوم هجری قمری به بعد در مورد آن بحث کرده‌اند.
در دوره پهلوی اول به منظور احیای باغات و زمین‌های کشاورزی قصرشیرین بند و کانال مذکور با لاشه سنگ و ملاط گچ بازسازی و احیا شده است. این کانال به عرض ۷۰ سانتی‌متر است که در فواصل معین به منظور استحکام بیشتر دیوارها، پشت بندی‌های دوقلویی احداث شده است.

رسول مرادی