مراحل تطور اندیشه سیاسی امام خمینی (ره)

از۱۵ خرداد ۱۳۴۲ تا اوایل۱۳۵۶ “ حکومت اسلامی با ولایت فقیه “ : این دوره از لحاظ تاریخی تفاوتی اساسی با مرحله قبل دارد.؛ محمد رضا شاه جوان و بی تجربه سال های دهه۱۳۲۰ ، با کمک قدرت های …

از۱۵ خرداد ۱۳۴۲ تا اوایل۱۳۵۶ “ حکومت اسلامی با ولایت فقیه “ : این دوره از لحاظ تاریخی تفاوتی اساسی با مرحله قبل دارد.؛ محمد رضا شاه جوان و بی تجربه سال های دهه۱۳۲۰ ، با کمک قدرت های خارجی توانست با انجام کودتای۲۸ مرداد۱۳۳۲ اصلی ترین مانع موجود بر سر راه خود را از میان بردارد، پس از آن دیگر مخالفان را نیز یکی پس از دیگری از صحنه به در کرده و آرام آرام پایه های دیکتاتوری خود را پی ریزی می کرد. در اواخر دهه۱۳۳۰ ، پس از اطمینان از حذف موانع و ضعف رقباء به اقدامات و اصلاحات دیکته شده ای دست یازید که مخالفت های گسترده ای را بر انگیخت اما این بار مخالفین، نه توده ای ها بودند و نه ملی مذهبی ها. بلکه کانون مخالفت مراکز دینی و رهبر ایشان روحانیون و علمایی بودند که قدرت و نفوذ شان به مراتب بیش از هر مخالف دیگری بود.
به هر حال شاه که دوام حکومت خود را در گرو انجام اقدامات مذکور می دید و اجرای آنها را تعهد نموده بود پس از سقوط دولت امینی خود راسا وارد کارزار شده و شروع به انجام “ اصلاحات “ نمود. اقدامات و اصلاحاتی که آشکارا با قانون اساسی و دین اسلام در تضاد قرار داشت.؛ و نتیجه آن رویا رویی گسترده با روحانیت به رهبری مرجع کمتر شناخته شده در آن زمان با نام امام خمینی (ره) بود. انجام “اصلاحات” واکنش ها و مخالفت هایی را بر انگیخت که سلسله وار ادامه یافت. تا اینکه سرانجام واقعه ای به وقوع پیوست که آینده سیاسی کشور را متحول ساخت و آن قیام خونین۱۵ خرداد۱۳۴۲ بود.
قیام۱۵ خرداد۱۳۴۲ نقطه عطفی در تاریخ معاصر ایران بود. سرکوب وحشیانه قیامی مردمی از سوی رژیم پهلوی جای هیچ گونه تردیدی را برای سلب مشروعیت از این رژیم باقی نگذاشت. و از آن پس مخالفان رژیم، نه برای اصلاح بلکه در راه بر اندازی و سرنگونی آن به مبارزه می پرداختند. این تغییر رویه مخالفت و مبارزه سیاسی در مواضع مهم ترین مخالف رژیم یعنی امام خمینی (ره) به وضوح قابل مشاهده بود. وی تا تا قبل از قیام۱۵ خرداد، از در اصلاح وارد شده و به شاه نصیحت می کرد و برای او و آینده اش اظهار نگرانی می نمود. پس از این تاریخ امام خمینی (ره) نه تنها شخص محمد رضا شاه را قابل اصلاح نمی دانست بلکه رژیم تحت حاکمیت او یعنی رژیم مشروطه سلطنتی را نیز اساسا نفی کرد و تئوری جایگزینی برای آن طراحی نمود، نظریه سیاسی امام خمینی (ره) در این دوره تلاش برای برقراری حکومت اسلامی است که در ادامه با تحلیل آثار سیاسی فقهی ایشان در آن دوره بررسی نظریه را پی می گیریم. اما در مورد آثار امام خمینی (ره) در این دوره اشاره به این نکته ضروری به نظر می رسد که تمامی آثار فقهی اصولی ایشان مربوط به این دوره است که با توجه به تعدد آثار و محدودیت موضوع پژوهش به بررسی سه اثر شاخص ایشان یعنی تحریر الوسیله، ولایت فقیه ( حکومت اسلامی )، کتاب البیع که در بردارنده اصلی ترین دیدگاههای سیاسی ایشان است می پردازیم.