مطالعه

● مقدمه: آدمی درسیر تکامل خود، نخست کلام را آموخت و سپس به نوشتن پرداخت، فاصله زمانی این دو ، از فراگیری زبان تا آموختن خط میلیونها سال به درازا کشید . در این زمان طولانی انسان …

● مقدمه:
آدمی درسیر تکامل خود، نخست کلام را آموخت و سپس به نوشتن پرداخت، فاصله زمانی این دو ، از فراگیری زبان تا آموختن خط میلیونها سال به درازا کشید . در این زمان طولانی انسان برتری چندانی به حیوان نداشت و زمانی فاصله بین انسان و حیوان عمق یافت که انسان توانست به یاری اختراع خط، آموخته های خود را برای نسلهای آینده به صورت مدون برجای گذارد .
● تعریف مطالعه
مطالعه، راهیابی به باغستان معلومات جهت دستیابی به مجهولات است . مطالعه سیر در اندیشه و تفکر دیگران و گشودن پنجرهایی به دنیای ناشناخته ها می باشد و به عبارتی خواندن هر نوشته را به هر منظور ، مطالعه گویند .هر کسی برای رفع نیازهای فردی و شغلی مقداری از وقت خود را به مطالعه اختصاص می دهد. در کشورهای مترقی بهبود وضع مطالعه جز برنامه های آموزشی به حساب می آید . مطالعه را بر اساس نوع مواد خواندنی به مطالعه رسمی: برای مقاصد آموزشی،اداری و شغلی و مطالعه غیر رسمی : در پی اهداف خاص و بصورت عادی، تقسیم می کنند .
● اهمیت مطالعه
اهمیت خواندن و مطالعه بر کسی پوشیده نیست. فرهنگ و تمدن جامعه ، ارتباط تنگاتنگی با مطالعه ، کتاب و کتابخانه دارد . در اسلام نیز که طبیعت آن با کتاب عجین گشته و معجزه آن کتاب است به اندازه کافی در تشویق و ترغیب با امر کتابخوانی توصیه شده است . تا آنجایی که نخستین آیات وحی با "خواندن" آغاز شده است . " اقرا باسم ربک الذی خلق....." و به فرموده علی (ع) هر آن کس که با کتابها آرامش یابد ، راحتی و آسایش از او سلب نمی گردد. تحقیقات ثابت کرده که عمل مطالعه، یک نوع فعالیت چند بعدی فرایند ذهنی است که به مقدار زیاد به توسعه هوش و ذهنیات شخصی کمک می کند .امروزه با گسترش همه جانبه وسایل ارتباط جمعی، کتاب هنوز جایگاه ویژه ای دارد و عمده ترین وسیله تعلیم و تربیت به شمار می رود .
راسل در کتاب خود با عنوان "کودکان خواندن یاد می گیرند" منافع مهم مطالعه را چنین بیان می کند:
۱) بسط و غنای تجربیات انسان در مورد روشهای پیچیده زندگی
۲) ایجاد فرصت برای تجدید و دگرگونی زندگی و تجربه ماجرا ها و افکار دیگران
۳) کسب بینش در مورد شخصیت و مشکلات خویش ۴- فراهم آوردن وسایلی که به ایجاد محیط آموزش و تفاهم کمک می کند تا مشکلات دیگران را درک کنیم ۵- ایجاد احساس میهن پرستی و درک افکار و عقاید محلی ۶- کشف ارزشهای اخلاقی که در مراحل مختلف زندگی عمومیت دارند و اساس شخصیت و اخلاق خوب را بنا می کنند۷- ایجاد فرصتهایی برای تفریح و فرار از ناراحتیها۸- توسعه و تکمیل ذوق سلیقه های با ارزش و علایق همیشگی در ادبیات.
● ایجاد عادت خواندن
هنر یا مهارت ، در حیطه و قدرت کسانی است که بر اساس قواعد مربوطه ، به انجام آنها عادت کرده باشند . این امتیاز هنرمند و یا صنعتگر در زمینه تخصصی اش نسبت به کسانی است که دارای این مهارتها نباشند . در این دوران برای عادت کردن به یک کار راهی جز انجام آن وجود ندارد و به قولی کار نیکو کردن از پر کردن است . تفاوت میان قبل و بعد از عادت کردن به کار ، سهولت و راحتی انجام دادن آن کار است ، یعنی اینکه کار سبب مهارت می شود . خوب خواندن مثل ورزش اسکی است ، وقتی توسط فردی ماهر انجام گیرد دارای حرکاتی زیبا و موزون خواهد بود ، ولی شخص نا وارد این کار را کند و ناشیانه انجام میدهد . یاد گرفتن مطالعه ، همچون ورزش اسکی، از کارهایی است که در مراحل اولیه زندگی باید آموخته شود .پس علاقه و عادت به مطالعه در افراد از سنین خردسالی باید پایه گذاری شود . مطالعه گنجی است که نمی توان آن را به زور به کودک تحمیل کرد ولی می توان در این راه به او کمک کرد .
● عوامل موثر در ایجاد عادت به مطالعه
نخستین عامل موثر در ایجاد عادت به مطالعه خانواده است . اگر پدر و مادری عادت به مطالعه داشته باشند ، کودکشان نیز از آنها تقلید نموده و به سوی کتاب جلب می شود و مطالعه با جمع خانوادگی فرصت گفتگو و احساس نزدیک شدن به همدیگر را فراهم می کند.
عامل دوم مدرسه ، خانه دوم کودکان و نوجوانان ، است . اگر دانش آموزان در مدرسه با کتاب آشنا شوند و لذت مطالعه، خود آموزی و افزایش معلومات عمومی را درک کنند ، یقیناً به مطالعه خو می گیرند . در جامعه امروزی ضرورت دارد فرد به موازات آنچه در برنامه رسمی مدارس و دانشگاهها می آموزد ، در زمینه مسائل فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی ، سیاسی و ... دانش کافی به دست آورد . بسیاری از این اطلاعات جز از راه مطالعه بدست نمی آید . معلمان در مدرسه بیشترین تاثیر را بر روی دانش آموزان دارند، البته معلمانی که خود اهل مطالعه باشند . برنامه مطالعه آزاد و جانبی در مدارس باید به گونه ای باشد که امکانات تحقیق برای دانش آموزان را فراهم آورد و همین امر خود به خود دانش آموزان را به سمت مطالعه می کشاند.
عامل سوم کتابخانه ها می باشند . کتابخانه ها باید با مدارس در ارتباط باشند چرا که وظیفه مدرسه است که دانش آموزان را به سوی کتابخانه ها سوق و هدایت کنند و تنها به تدریس کتابهای درسی اکتفا نکنند. وقتی که افراد جامعه بسوی کتابخانه ها روی آوردند ، در این صورت کتابخانه ها ، بعنوان یکی از معیارهای مهم توسعه فرهنگی و جایی که عادت به مطالعه را ایجاد می کند ، مطرح می گردند. و در این بین کتابخانه های آموزشگاهی نقش مهمی در ایجاد عشق به مطالعه ایفا می کنند . هدف این کتابخانه ها کمک به بهتر خواندن و برانگیختن ذوق مطالعه در نوجوان و جوان است .
عامل دیگر در ایجاد فرهنگ مطالعه ، جامعه و نقش وسایل ارتباط جمعی می باشد . روزنامه، مجله، کتاب، صدا و سیما و .. در شکل گیری عقاید اجتماعی افراد نقش تعیین کننده دارند . مسئولان باید از این ابزار برای تشویق مردم به مطالعه استفاده کنند و می توان از طریق تبلیغات برای مطالعه از سوی رسانه های جمعی ، فرهنگ مطالعه را در میان مردم گسترش داد .
● نتیجه گیری
مطالعه سطح بینش و آگاهی افراد جامعه را بالا برده و باعث می شود افراد جامعه خود بدانند باید ها و نباید ها را تشخیص دهند . از این رو باید افراد را با کتاب و مطالعه مأنوس کرد و این میسر نمی شود مگر به به نیازهای آنها توجه شود . ایجاد نگرش مثبت در مردم جامعه نسبت به کتاب و کتابخوانی و کتابخانه باعث شکوفا شدن استعدادها می شود و باید در مردم این حس را بوجود آید که بدانند نیاز انسان به کتاب همانند نیاز ماهی به آب است .
منابع :

عبدالحسن ، مریم / آیین مطالعه مشهد : انتشارات جاودان
غفاری، سعید "فرهنگ مطالعه و کتابخوانی" پیام کتابخانه ، سال دوازدهم شماره اول و دوم
شناختی از دانش شناسی / هوشنگ ابرامی تهران : نشر کتابدار
یزدان بهرامی نیا