ناهید، الهه عشق و زیبایی

سیاره های منظومه شمسی همچون فرزندان خورشید هستند؛ سیاره هایی گوناگون و جالب که با شناخت هر یک از اعضا، با این خانواده بیشتر آشنا می شویم. دومین سیاره از مجموع هشت سیاره منظومه …

سیاره های منظومه شمسی همچون فرزندان خورشید هستند؛ سیاره هایی گوناگون و جالب که با شناخت هر یک از اعضا، با این خانواده بیشتر آشنا می شویم. دومین سیاره از مجموع هشت سیاره منظومه شمسی، زهره (ونوس یا ناهید) نام دارد؛ سیاره یی که تقریباً هم اندازه زمین و همچنین نزدیک ترین سیاره به زمین است و ما آن را به عنوان خواهر دوقلوی زمین می شناسیم. این سیاره با اینکه از سیاره عطارد (تیر) اولین سیاره منظومه شمسی نسبت به خورشید دورتر است، اما گرم ترین سیاره منظومه شمسی است. این امر به این سبب است که زهره دارای جو بسیار غلیظی است؛ جوی که گرما را در خود نگه می دارد (این پدیده را به نام اثر گلخانه یی می شناسیم) و موجب می شود بیشتر گرما و انرژی در سیاره بماند و کمتر به فضا منتقل شود. زهره جوی غنی از دی اکسیدکربن (حدود ۹۵ درصد) دارد. به خاطر وجود چنین ابرهای غلیظی از دی اکسیدکربن که تمام سیاره با آن پوشیده شده است، با نور مرئی امکان مشاهده سطح آن نیست. ما برای بررسی و نقشه برداری از سطح زهره مجبوریم امواج رادار را به سطح سیاره بفرستیم و با بررسی انعکاس آنها نقشه هایی تهیه و سپس آنها را تحلیل کنیم. همچنین وجود همین جو غلیظ است که موجب بازتاب زیاد نور خورشید از زهره می شود، به طوری که این سیاره در مواقعی پرنورتر از دیگر سیاره ها و بعد از ماه، درخشان ترین جرم در آسمان شب می شود.
زهره و عطارد را سیاره های زیرین می نامیم، زیرا این دو سیاره بین زمین و خورشید قرار گرفته اند. این وضعیت موجب شده است زهره و عطارد دارای اهله شوند، یعنی مانند ماه (قمر زمین) گاهی به صورت هلال و گاهی به صورت یک قرص کامل دیده شوند و در واقع دارای فازهای (تغییراتی که در شکل و اندازه، مانند ماه اتفاق می افتد) مختلفی باشند. «گالیله» از کسانی بود که توانست با تلسکوپ کوچک خود اهله زهره را مشاهده کند. به دلیل قرار گرفتن عطارد و زهره بین زمین و خورشید هر دو سیاره تنها در زمان غروب یا طلوع خورشید قابل دیدن در آسمان زمین هستند. در دوران باستان و قبل از آنکه موقعیت سیاره زهره را به صورت دقیق شناسایی کنند، جرمی که حوالی زمان طلوع خورشید در آسمان بود فسفر (به معنای جسم تابنده) و جرمی را که در هنگام غروب در آسمان قرار داشت «هسپروس» (به معنای ستاره شامگاهی) می نامیدند.
قطر سیاره زهره تقریباً ۶۴۴ کیلومتر از قطر زمین کمتر است. جرم آن حدود چهارپنجم جرم زمین است و به همین دلیل گرانش روی سطح زهره ۱۲ درصد نسبت به گرانش روی زمین کمتر است. به این ترتیب مثلاً اگر وزن شخصی روی زمین هزار نیوتن باشد، در سیاره زهره وزنش به ۸۸۰ نیوتن خواهد رسید. فاصله میانگین زهره از خورشید ۱۰۸ میلیون کیلومتر است. هر ۲۲۵ روز زمینی طول می کشد تا زهره یک دور کامل به گرد خورشید بگردد و یک سال زهره حاصل شود. گردش این سیاره به دور خودش هر ۲۴۳ روز زمینی طول می کشد. در اینجا متوجه می شویم گردش سیاره به دور خودش (۲۴۳ روز زمینی) بسیار آهسته و آرام است و از گردشش به دور خورشید (۲۲۵ روز زمینی) بیشتر طول می کشد. این سیاره (زهره) با میانگین سرعت ۳۵ کیلومتر در ثانیه در مدار تقریباً دایره یی خود، به دور خورشید می چرخد. روی سطح زهره دره ها و دهانه های آتشفشانی زیاد و راه هایی که جریان های مواد مذاب را در خود جای داده اند و اکنون سرد شده است، وجود دارد. نشانه های کمی از برخوردهای سنگ های آسمانی با سطح زهره وجود دارد، زیرا به دلیل داشتن جوی ضخیم، زمانی که جسمی بر اثر گرانش سیاره به سمت آن کشیده می شود و وارد جوش می شود، در اثر اصطکاک زیاد با مولکول های جو می سوزد و به سطح سیاره نمی رسد. گردش زهره به دور خودش برخلاف زمین (که پاد ساعتگرد می چرخد)، ساعتگرد است. به این ترتیب اگر ما روی سطح سیاره باشیم خورشید از غرب طلوع و در شرق غروب می کند.
سیاره زهره همچون عطارد قمری ندارد. سرعت حرکت ابرهای آن در بالاترین سطح سیاره حدود ۳۶۰ کیلومتر در ساعت است. همچنین فضاپیماهایی که وارد جو زهره شده اند، آذرخش هایی در بین ابرهای این سیاره مشاهده کردند.
سطح سیاره زهره علاوه بر اینکه بسیار داغ است، فشار بسیار زیادی هم دارد. فشار در سطح این سیاره حدود ۹۰ برابر فشار در جو زمین است. میانگین دمای زهره در سطح آن ۴۸۲ درجه سانتیگراد است. با وجود چنین فشار و دمای بالایی بسیار بعید است که موجود زنده یی بتواند روی آن دوام بیاورد. حتی سطح نشینانی که روی سطح زهره فرود آمدند تا با عکس ها و تحلیل هایی از خاک سیاره اطلاعات بیشتری جمع آوری کنند، نتوانسته اند مدت زیادی روی سطح سیاره دوام بیاورند. تا به حال بیشتر از ۲۰ کاوشگر بدون سرنشین برای بررسی های دقیق و گوناگون به سمت زهره فرستاده شده است.

امین حمزه ئیان
www.Vazesht.com