فرسوده زدایی حمل و نقل با دنده سنگین حرکت می کند

شاید زمانی که مظفرالدین شاه اولین خودرو را به ایران وارد نمود، هیچگاه تصور نمی کرد که روزی تهران میزبان این تعداد ماشین خواهد شد. به طوری که روزانه ۵/۲ الی ۳ میلیون خودرو در آن …

شاید زمانی که مظفرالدین شاه اولین خودرو را به ایران وارد نمود، هیچگاه تصور نمی کرد که روزی تهران میزبان این تعداد ماشین خواهد شد. به طوری که روزانه ۵/۲ الی ۳ میلیون خودرو در آن تردد کند. این در حالی است که پزشکان معتقدند آلودگی هوا موجب بیماری های تنفسی مثل آسم، برونشیت و ایجاد علائم سایکو سوماتیک (روان تنی) شده که به صورت خستگی، افسردگی مزمن، اضطراب و سردرد بروز می کند. مدیر عامل شرکت کنترل کیفیت هوا می گوید از مجموع خودروهایی که در تهران تردد می کنند تنها ۲۰ درصد استانداردند و لذا ۸۰ درصد آنها به دلایل مختلف و از جمله فرسودگی به آلودگی شهر دامن می زنند. از طرفی در روزهای سرد با کم شدن وزش باد، پدیده وارونگی دما رخ داده و با ساکن شدن هوا، معضل خودروهای فرسوده و سوخت وساز ناقص بنزین در موتور آنها بیش از پیش عینیت پیدا می کند. بدتر از همه اینکه در تهران با ادامه روند فعلی، مصرف بنزین در سال ۱۳۹۰ حدود ۱۸ درصد و در سال ۱۴۰۴ حدود ۵۹ درصد نسبت به وضعیت فعلی افزایش خواهد یافت لذا با افزایش ۶۹ درصدی آلاینده مونواکسید کربن تا آن سال، در تهران حدود سالانه ۴۰۰۰ نفر بر اثر آلودگی هوا خواهند مرد. بانک جهانی خسارات ناشی از آلودگی هوا در ایران را ۶/۱ درصد کل ناخالص داخلی برآورد می کند. از رده خارج نمودن خودروهای فرسوده یکی از محورهای برنامه جامع کاهش آلودگی هوای تهران عنوان می شود.
به دستور دولت از اول مرداد ماه ۱۳۸۶ تمام خودروها به صورت دوگانه سوز تولید شده و لذا خودروهای بنزینی با مصرف کمتر از ۱۰ لیتر در صورتی حق تولید دارند که یک خودروی فرسوده در ازای تولیدشان از رده خارج شده و هزینه خروج این خودروی فرسوده را به جای اینکه دولت بپردازد، خودروساز باید متقبل شود. این رقم برای خودروهای با مصرف بالای ۱۰ لیتر به ۲ دستگاه خودروی فرسوده افزایش می یابد. با توجه به اینکه زیرساخت تولید حدود یک میلیون خودرو به صورت گازسوز در ایران مهیا نیست و برای تولید خودروهای بنزینی نیز خودروسازان باید حداقل ۵/۱ میلیون تومان را تأمین کنند لذا خودروسازان را به ورطه ورشکستگی کشانده و در صورت تأمین این منابع از طریق فروش و مصرف کننده نیز، قیمت خودرو افزایشی ناگهانی را تجربه کرده و سبب کاهش تیراژ تولید شده که ضربه ای کاری و وحشتناک به خودروسازان است .
(داوود میرخانی رشتی- دبیر اسبق انجمن خودروسازان- همشهری- سه شنبه ۲ مرداد ۱۳۸۶ صفحه۱۱).
این در حالی است که حداکثر تا ۷ درصد از سود تسهیلات بانکی برای خروج ۲۵۰ هزار دستگاه خودروی ناوگان عمومی و خصوصی فرسوده جهت جایگزینی با خودروهای نو دوگانه سوز با معرفی وزارت کشور پرداخت شده است. وزارت نفت نیز با تصویب شورای اقتصاد موظف شد مبلغ ۱۳ میلیون ریال کمک بلاعوض به ازای هر خودروی گازسوز جایگزین تاکسی فرسوده به میزان دوازده هزار دستگاه پرداخت نماید. با همه اینها طرح جایگزینی خودروهای فرسوده به کندی پیش می رود. قلعه بانی مدیرعامل سایپا در سال ۸۵ یکی از دلایل این مسئله را دلیل اداری و روند طولانی اعطای چک بانکی می دانست. وی معتقد بود که «اگر وضع همین گونه پیش رود، مجبوریم تیراژ خود را از تولید ۱۱۰۰ دستگاه خودرو در روز، کاهش داده و به تولید روزانه ۸۰۰ دستگاه خودرو بسنده کنیم» (همشهری- دوشنبه ۳۰ بهمن ۱۳۸۵ صفحه۱۸).
حتی با وجود آنکه در بودجه و تبصره ۱۳ بر اعطای بودجه ای برای خروج خودروهای فرسوده تأکید شده هنوز تردیدهایی وجود دارد که به مرور، به طرف مقابل یعنی به فروشنده خودروی فرسوده نیز سرایت می کند. از طرفی با توجه به بحث واردات گازوئیل و مصرف بسیار بالای کامیون های فرسوده، دولت قصد دارد که در قالب تبصره ۱۳ طرح خروج کامیون های فرسوده را نیز به اجرا گذارد. هر کامیون فرسوده ۵۰ تا ۶۰ لیتر مصرف سوخت در هر ۱۰۰ کیلومتر دارد که این عدد برای یک کامیون نو ۳۰ لیتر گزارش شده است. عده ای هم معتقدند با تولید خودروهای کم مصرف بنزینی و شتاب به طرح خروج خودروهای فرسوده می توان جلوی رشد مصرف بنزین را گرفت.

فریبرز درجزی