ریشه کن کردن بیماری های صعب العلاج پس از انقلاب اسلامی‌

در برنامه های سازمان ملل یکی از اهداف برنامه کودکان تا سال ۱۹۹۵، حذف کزاز نوزادی بوده است. ۱۰۴ کشور از ۱۶۱ کشور در حال توسعه در دنیا به این هدف رسیده‌اند و مرگ و میر ناشی از کزاز …

در برنامه های سازمان ملل یکی از اهداف برنامه کودکان تا سال ۱۹۹۵، حذف کزاز نوزادی بوده است. ۱۰۴ کشور از ۱۶۱ کشور در حال توسعه در دنیا به این هدف رسیده‌اند و مرگ و میر ناشی از کزاز نوزادی طی دهه ۹۰ به میزان ۵۰ درصد کاهش یافته است.‌
ریشه کن کردن بیماری کزاز نوزادی دانش و همت ملی را می طلبید که از سوی مراکز علمی پژوهشی کشور و با حمایت های بی دریغ دولت های جمهوری اسلا‌می این مهم محقق شده است؛ به عبارت دیگر بیماری کزاز نوزادی به سبب پوشش مناسب واکسیناسیون مادران و نوزادان در ایران در دهه ۹۰ حذف شده است.‌
آمارهای چند سال اخیر نیز مویدی است بر این که ایران شاخص های لازم، برای حذف این بیماری را از نظر جهانی بدست آورده است.زیرا حذف کزاز نوزادی از منظر این سازمان به معنی مشاهده یک مورد یا کمتر، از موارد ابتلا به این بیماری به ازای هر ۱۰۰۰ تولد زنده در سال است. بنابراین برای ما که سالانه تقریبا یک میلیون تولد زنده داریم ، بروز هزار مورد یا کمتر از موارد کزاز نوزادی نشانه حذف این بیماری است. این در حالی است که در ایران در سال ۸۵ ، هشت مورد و امسال تا پایان مرداد فقط دو مورد، کزاز نوزادی گزارش شده است . ‌
موفقیت های ایران در این زمینه محدود به حذف بیماری کزاز نوزادی نیست بلکه با تلاش خستگی ناپذیر محققان و دولت مردان این مرز و بوم سه نوع کزاز دیگر، کزاز ژنرالیزه ( شایع ترین شکل کزاز )، کزاز موضعی وکزاز سفالیک، از انواع کزاز های شناخته شده در ایران، به طور کلی ریشه کن شده اند.
● فلج اطفال
از سوی سازمان های بین المللی در سال ۲۰۰۰، کنترل فلج اطفال هدف گذاری شده بود که با گزارش کمتر از ۳۵۰۰ مورد فلج اطفال در دنیا، کارنامه ی درخشانی در فعالیت های این سازمان ثبت شد. این در حالی است که در سال ۱۹۸۸ این رقم ۳۵۰ هزار مورد بوده است و این گزارش نشانه ی موفقیت نسبی برنامه جهانی ریشه کنی فلج اطفال است.‌
پیش بینی ها حاکی از این بود که تا سال ۲۰۰۵ در ۲۰ کشور باقی مانده در سطح جهان فلج اطفال ریشه کن می شود و سالانه ۱/۵ میلیارد دلار از این بابت صرفه جویی خواهد شد.‌
هر چند ریشه کنی فلج اطفال از جمله نقاط مثبت در کارنامه علمی ایران در سال ۱۳۸۲ است؛ ولی موفقیت کنونی کشور مرهون حمایت های دولت و تلاش پژوهشگرانی است که فعالیت های آزمایشگاه تشخیص کشوری فلج اطفال را - که شبکه ای از آزمایشگاه های پولیوی سازمان بهداشت جهانی می باشد - به صورت کاملا علمی و تخصصی گسترش دادند و موفق به ریشه کنی این بیماری شدند؛ به گونه ای که در سال های اخیر شواهدی از گردش این ویروس در جامعه مشاهده نشده است. ‌
● سرخک
سرخک یک بیماری جهانی است که از قرن ها پیش در ایران شناخته شده است. این بیماری دارای بثورات پوستی و قرمز رنگ است که علایم دیگر آن , با تب و دیگر عوارض در چهره و پشت و روی شکم بروز می کند و بسیار مسری، با قدرت انتشار زیاد است. هر چند این بیماری در دوران بارداری تاثیر زیادی روی جنین ندارد این بیماری به علت شدت خطرناک شمرده می شود. و حذف آن از اهداف سلامتی هر جامعه به شمار می رود .‌
سازمان بهداشت جهانی برای حذف سرخک، عملیات اجرایی ریشه کنی آن را در کشورهای منطقه ی مدیترانه شرقی آغاز کرده است.‌
‌ اهداف برنامه کنترل سرخک کاهش مرگ و میر ناشی از سرخک به میزان ۹۵ درصد و کاهش موارد ابتلا به سرخک به میزان ۹۰ درصد تا سال ۱۹۹۵ بوده، که کشور ما به این شاخص رسیده و در تدارک اجرای برنامه حذف سرخک در کشور است.‌با آن که ۷ درصد از علت مرگ و میر های ناشی از بیماری‌های عفونی قابل پیش گیری با واکسن را سرخک تشکیل می‌دهد، و در سطح جهان طی سال های ۹۰ تا ۹۹ به میزان دو سوم از موارد بروز سرخک کاسته شده است، ولی هنوز در بیش از ۱۵ کشور جهان پوشش واکسن سرخک کمتر از ۵۰ درصد است.‌
در کشور ما این بیماری به سبب پوشش مناسب واکسیناسیون مادران و نوزادان حذف شده است. و از آنجا که گزارش یک مورد یا کمتر از ابتلا به سرخک به ازای هر یک میلیون نفر جمعیت، شاخص حذف سرخک شمرده می شود، برای کشور ما با ۷۰ میلیون نفر جمعیت این عدد کمتر از ۷۰ نفر در سال است. در حالی که ما در سال گذشته ۴۱ مورد و امسال هم کمتر از ۱۰ مورد سرخک در کشور داشته ایم.‌
علت این موفقیت ارزشمند این است که جمهوری اسلامی ایران حذف بیماری سرخک را به عنوان یکی از اولویت های بهداشتی خود در نظر گرفته و به همین دلیل وزارت بهداشت درصدد بود تا با اجرای عملیات بسیج همگانی واکسیناسیون ۳۳ میلیون ایرانی۵ تا ۲۵ سال و هم چنین طرح واکسیاسیون نوزادان و کودکان در سراسر کشور به این اولویت بهداشتی دست یابد . در حال حاضر با دست یابی به این اولویت بهداشتی ایران اسلامی شاخص استاندارد ابتلا‌ به سرعت با کشورهای توسعه یافته قابل مقایسه است . ‌

امیر مهدی محمدی
کزاز نوزادی