برکرانه تشنگی آب هدر می دهیم

شخص خوش خیالی غفلتا از بالای ساختمان چهل طبقه ای به پائین افتاد همینطور که به پائین سقوط می کرد از جلوی پنجره هر طبقه ای که می گذشت می گفت خدا را شکر که تا اینجا طوری نشدم. این موضوع …

شخص خوش خیالی غفلتا از بالای ساختمان چهل طبقه ای به پائین افتاد همینطور که به پائین سقوط می کرد از جلوی پنجره هر طبقه ای که می گذشت می گفت خدا را شکر که تا اینجا طوری نشدم. این موضوع شباهت به برخورد ما با آب مصرفی تهران دارد. درحالی که گزارش وزارت نیرو حاکی است که به علت خشکسالی، آب پشت سد هائی که شبکه تهران از آنها تغذیه می شود حدود سی درصد کم شده و آب های زیرزمینی بیش از سال های قبل پائین رفته است چون دسترسیمان به آب تا اینجا فرق نکرده، بدون توجه به این که اگر خشکسالی هم در پیش نباشد با این الگوی اسرافی مصرف به وادی فاجعه بار کم آبی سقوط می کنیم با بی خیالی بکار خود ادامه می دهیم. با وجود روبرو بودن با واقعیت بحران کم آبی کوچه و زمین خانه را به جای جاروکردن با فشار شیلنگ آب تصفیه شده می شوئیم. هر روز در اطراف بزرگراه ها و میدان ها چمن های وسیعی ایجاد کرده روزانه چندین بار به آنها آب می دهیم. زیرا چمن زیباتر از درختان سرو کاجی است که با آب بسیار کمتر و بازدهی طراوت بیشتر می تواند برای پوشش این نقاط به کار رود. مسئله خیلی روشن و خطر بحران آب در روبه روی ما قرار دارد و آن این است که حتی در سال های معمولی و غیرخشکسالی برای مصرف تهران علاوه بر آب های رودخانه ها و سدها نزدیک چهل درصد آب مصرفی تهران از منابع زیرزمینی تامین می شود و این درصدهم روبه تزاید است و با یک بارندگی معمولی هم این برداشت های آب های زیرزمینی جبران نمی شود.
همینطور که همه شاهد هستیم سطح آب چاه ها هرسال پایین تر می رود و برداشت بی رویه آب های زیرزمینی خطرات زیست محیطی خود را دارد که بحث جداگانه ای است و ازدیاد خارج از کنترل جمعیت تهران نیز مشکل را بزرگتر و بحران را نزدیک تر می کند گرچه این خطرات در صورت عدم ادامه خشکسالی ممکن است مربوط به سال های نزدیک نباشد و مشکلات عظیم آن گریبان مسئولین فعلی را نگیرد ولی ما نباید مقدمات فاجعه ای را برای نسل های بعدی فراهم کنیم هم اکنون مسئولین دراین باره تکالیفی به عهده دارند که باید به آن پایبند باشند بدیهی است که این تکلیف به عهده یک وزات خانه نیست بلکه همه دستگاه های دولتی است.
و همه دولت های بعدی باید در اجرای برنامه همه جانبه ای که برای جلوگیری از پیش آمدن این بحران طرح می شود هماهنگ و پی گیر باشند. خوشبختانه در برنامه چشم انداز بیست ساله به این موضوع توجه شده که باید با طرح برنامه های مبسوط و دقیقی توجه به این چشم انداز عملیاتی شود.
برای روبرو شدن با این مشکل باید یک برنامه دقیق برای صرفه جوئی در مصرف آب و یک برنامه برای ایجاد احتیاج کمتر تدوین و اجرا کنیم باید با هماهنگی های همه دستگاه ها در سطح تهران تا جائی که ممکن است به جای ایجاد چمن ها و نظایر آن که به آب زیاد احتیاج دارند از گیاهان تزئینی و درختان مناسب استفاده شود. باید چاه های منازل و باغاتی که بی حساب مورد بهره برداری قرار می گیرند بر حسب مورد با نصب کنتور تحت کنترل درآمده یا پلمب شوند. باید طبق ضابطه معقولی حداکثر مصرف آب هر واحد مسکونی و غیرآن تعیین شده و از اضافه مصرف آن به نحو جدی جلوگیری شود زیرا اضافه کردن آب بهای بیشتر بر مصرف اضافی نمی تواند موثر باشد.
اشخاصی که می توانند پول بیشتری خرج کنند برنامه صرفه جوئی را مختل می کنند چون در شرایط بحران کم آبی پول، آب نمی شود!! مسئله مهم دیگر اصلاح جویها و نهرها است زیرا قسمت قابل توجهی از این مسیرها از مبدا به محل مصرف به واسطه روباز بودن و تبخیر در تابستان یا نفوذ به زمین هدر می رود. هزینه کردن برای اصلاح این آب روها در شهرها و روستاها با توجه به ارزش بیشتر آب در آینده کاملا اقتصادی خواهد بود. باید کمک شود همه کارخانه ها، کارگاه ها و مؤسساتی که پس آب ها یا فاضلاب آنها قابل بازیافت است سیستم های لازم را تعبیه کنند.
در صورتی که به جای شیرهای معمولی سرد و گرم معمولی از شیرهای مخلوط کن سرد و گرم در آشپزخانه ها و حمامها استفاده شود صرفه جوئی قابل توجهی در آب و سوخت خواهد شد. دولت می تواند با تمهیدات لازم مشوق و مجری این طرح بشود. ولی مسئله اساسی جلوگیری از رشد جمعیت و توسعه شهر تهران است. به این شهر، جمعیتی بیش از ظرفیت آن تحمیل شده است و طاقت کشیدن این بار را ندارد.

غلامعلی رهبری