ناوهای هواپیمابر

کشتی‌های هواپیمابر اصولاً ناوهای جنگی غول‌پیکری هستند که در سطح آنها باندی برای برخاستن و فرودآمدن هواپیماهای جنگی وجود دارد و در داخل بدنهٔ آنها آشیانه‌های بزرگی برای …

کشتی‌های هواپیمابر اصولاً ناوهای جنگی غول‌پیکری هستند که در سطح آنها باندی برای برخاستن و فرودآمدن هواپیماهای جنگی وجود دارد و در داخل بدنهٔ آنها آشیانه‌های بزرگی برای جا دادن هواپیماها تعبیه شده است. اسلحهٔ دفاعی و تهاجمی این ناوها در ابتدا فقط همان هواپیماهائی بودند که حمل می‌کردند، اما ناوهای هواپیمابر پیشرفتهٔ کنونی به انواع تجهیزات جنگی مانند توپ و موشک‌انداز و رادار و موشک‌های ضدموشک مجهز هستند و امکاناتی برای پیاده‌کردن قوا در سواحل مورد نظر در اختیار دارند.
اولین‌بار در سال ۱۹۱۰ بود که یک هواپیما از عرشهٔ یک کشتی جنگی انگلیسی به آسمان برخاست و سال بعد آمریکائیان نیز موفق به پرواز دادن یک هواپیما از عرشه یک کشتی جنگی خود شدند. در آن زمان هواپیما تازه اختراع شده بود و اولین هواپیماهائی که از عرشهٔ کشتی‌ها پرواز کردند، سرعتی فقط در حدود ۵۰ کیلومتر در ساعت داشتند!
در طی جنگ جهانگیر اول (۱۹۱۸ ـ ۱۹۱۴) هواپیماها از نظر سرعت سیر و قدرت مانورهای جنگی تحول چشمگیری یافتند و چون جبهه‌های جنگ تقریباً سراسر جهان را در بر می‌گرفت، کشتی‌هائی برای انتقال آنها از منطقه‌ای به منطقه دیگر اختصاص یافتند، اما ناوهای هواپیمابر به مفهوم واقعی که هواپیماها از عرشهٔ آنها برای پرواز و فرود استفاده می‌کردند، اولین‌بار توسط نیروی دریائی انگلستان ابداع و به‌کار گرفته شدند. این نمونه‌های اولیه ”فوریوس“ و ”آرگوس“ و ”ایگل“ نام داشتند و در اواخر جنگ ناو هواپیمابر تکامل‌یافته‌تری به ناوگان جنگی انگلستان افزوده شد به نام ”هرمس“ که ۱۰۵۰۰ تن وزن داشت و مجهز به ۲۰ هواپیمای جنگی بود.
پس از جنگ جهانگیر اول قدرت‌های بزرگ که به اهمیت ناوهای هواپیمابر پی برده بودند، مسابقه‌ای را برای ساخت نمونه‌های کامل‌تر و مجهزتر آن آغاز کردند. نیروی دریائی فرانسه در سال ۱۹۲۷ ناو هواپیمابر مجهزی را به نام ”بئارن“ به آب انداخت که ۲۳ هزار تن وزن داشت و ۴۰ هواپیما حمل می‌کرد. نیروی دریائی آمریکا ناو هواپیمابر ”ساراتوگا“ را ۳۳ هزار تن وزن داشت و ۷۰ هواپیما به خدمت گرفت و ژاپنی‌ها ناو هواپیمابر ۳۰ هزارتنی ”آکاجی“ را ساختند که ۵۰ هواپیما را در خود جا می‌داد.
در طی جنگ جهانگیر دوم بر تعداد ناوهای هواپیمابر نیروهای دریائی متخاصم به مراتب افزوده شد و تجهیزات آنها به سرعت تکامل یافت. آلمان‌ها از نظر زیردریائی بسیار نیرومند بودند و کشتی‌های تجاری را مورد حمله قرار می‌دادند و خطوط ارتباطی متفقین را قطع می‌کردند و تنها ناوهای هواپیمابر قادر بودند با هواپیماهای خود زیردریائی‌های دشمن را شناسائی و با آنها مقابله کنند. به همین جهت متفقین کاروان کشتی‌های تجاری را همراه با یک ناو هواپیمابر حرکت می‌دادند تا در صورت حملهٔ زیردریائی‌های آلمانی قادر به مقابله باشند.
در اواخر جنگ جهانگیر دوم آمریکا بزرگ‌ترین ناوگان کشتی‌های هواپیمابر را در اختیار داشت و به کمک آنها موفق به غلبه بر نیروی دریائی ژاپن که به‌نوبهٔ خود بسیار نیرومند بود گردید. پس از جنگ جهانگیر دوم نیز آمریکا تفوق خود را از نظر تعداد و تنوع و کیفیت ناوهای هواپیمابر حفظ کرده است.
قدیمی‌ترین ناوهای هواپیمابر آمریکا ”میدوی“ و ”فورستال“ نام دارند که اولی ۶۷۵۰۰ تنی با ۸۶ هواپیما و دومی ۸۲۰۰۰ تنی با ۸۶ هواپیما و ۱۴ هلیکوپتر است و سرعت آنها بین ۳۰ تا ۳۳ گره دریائی می‌باشد.
ناوهای هواپیمابر جدیدتر ”کیتی‌هاوک“ و ”جان‌اف‌کندی“ بین ۸۱ تا ۸۳ هزار تن ظرفیت و ۳۲ گره دریائی سرعت دارند و ۸۵ تا ۹۰ هواپیما و هلیکوپتر را در خود جا می‌دهند. از اینها هم مدرن‌تر ناو عظیم هواپیمابر ”نیمیتز“ و ۴ نمونهٔ مشابه آن است که در طی سال‌های ۱۹۷۵ تا ۱۹۸۹ ساخته شده‌اند. این ناوها با نیروی اتمی حرکت می‌کنند و بین ۹۳ هزار تا ۱۰۳ هزار تن ظرفیت دارند و بین ۸۵ تا ۱۰۰ هواپیما و هلیکوپتر را با خود حمل می‌کنند. همچنین ناو هواپیمابر ”انترپرایز“ که آن‌هم با نیروی اتمی حرکت می‌کند ۹۶ هزار تن ظرفیت دارد و قادر به حمل ۸۶ هواپیما و هلیکوپتر است.
روسیه از نظر ناوهای هواپیمابر چندان قدرتمند نیست و علتش هم این است که در طی سالیان دراز کارشناسان نظامی آن اهمیت چندانی برای ناوهای هواپیمابر قائل نبودند و آنها را پر خرج و لوکس قلمداد می‌کردند، اما از اواخر دورهٔ برژنف این نظریه تغییر کرد و شوروی سابق دارای تعدادی ناوهای هواپیمابر نسبتاً سبک بود که از آن جمله ناوهای ”کیف“ و ”باکو“ را می‌توان نام برد. ناو هواپیمابر اخیر ۳۸۰۰۰ تن ظرفیت و ۳۲ گره دریائی سرعت دارد و ۳۰ تا ۳۵ هواپیما با خود حمل می‌کند. ناو هواپیمابر سنگین‌وزن‌تر شوروی سابق موسوم به ”تفلیس“ است با ۶۷ هزار تن ظرفیت و ۳۲ گره دریائی سرعت که ۶۰ هواپیما با آن حمل می‌شد.
انگلستان نیز که زمانی فرمانروای دریاها بود و اولین ناوهای هواپیمابر را ساخت، اکنون از قدرت چندانی برخوردار نیست و مجهزترین ناو هواپیمابر آن بنام ”اینوینسیبل“ با ظرفیت ۲۰ هزار تن فقط ۲۰ تا ۲۵ هواپیما را با خود حمل می‌کند که از نوع هواپیماهای عمود پرواز ”هاریر“ هستند. بریتانیا از این مدل ناو هواپیمابر ۳ فروند در اختیار دارد که بین سال‌های ۱۹۸۰ تا ۱۹۸۵ ساخته شده‌اند و مجهز به تجهیزات پیشرفته می‌باشند. ناوهای هواپیمابر قدیمی انگلیسی که در جنگ بین‌المللی دوم فعالیت چشمگیری داشتند، پس از تعمیر و نوسازی به آرژانتین، برزیل و هندوستان فروخته شده‌اند ولی در مقابل ناوهای هواپیمابر جدید کارآئی چندانی ندارند. هند تنها کشور آسیائی است که دو فروند از این ناوهای هواپیمابر نوسازی شده را در اختیار دارد و بین ۳۰ تا ۳۵ هزار تن ظرفیت و ۳۲ گره دریائی سرعت دارند و از ۵۰ تا ۶۰ هواپیما در خود جا می‌دهند.
نیروی دریائی فرانسه دست به‌کار ساخت سومین ناو هواپیمابر است که ”شارل دوگل“ نامگذاری شده است و با نیروی اتمی حرکت می‌کند. ظرفیت آن ۳۶ هزار تن و سرعتش ۳۳ گره دریائی است و ۱۴ میلیارد فرانک هزینه داشت. این ناو هواپیمابر جدید که فرانسویان عقیده دارند پیشرفته‌ترین در نوع خود است قابلیت حمل ۲۰ هواپیما از نوع رافال که آخرین مدل هواپیمای جنگی فرانسوی است را خواهد داشت و بعلاوه ۸۰۰ کماندو در خود جا داد و مجموع سرنشینان آن به ۲۰۰۰ نفر رسید.
● ناو هواپیمابر میدوی:
▪ وزن کل با بار و پرسنل: ۵۱۰۰۰ تن
▪ طول ناو: ۳/۲۶۴ متر
▪ بیشتر عرض ناو: ۹/۳۶ متر
▪ آبخور: ۸/۱۰ متر
▪ پهنای پل پرواز: ۵/۷۲ متر
▪ تعداد هواپیما روی ناو تسلیحات: (تقریباً) ۷۵ فروند
▪ تعداد توپ: ۳/۵۴ کالیبر با میلیمتری ۱۲۷ توپ
▪ موتور توربینی (سازنده موتور کارخانه وستینگ‌هاس): ۴ موتور اصلی
▪ دیگ بخار: ۱۲ دستگاه
▪ گره: ۳۰ مایل دریائی
▪ نات: ۳۰
▪ سرعت: ۳۰
▪ پرسنل سازمانی ناو: ۲۶۱۵ (۱۴۰ افسر)
این ناو هواپیمابر یکی از بزرگترین ناوهای هواپیمابر آمریکا است که در جنگ جهانی دوم ساخته شد. ولی بسیار دیر به‌کار افتاد و یکی از واحدهای پشتیبانی ناوهای آمریکا است. میدوی در اکتبر ۱۹۶۳ در پایگاه یوکوسکا ژاپن مستقر شد و تنها ناو هواپیمابر آمریکائی است که در دریاهای دور فعالیت می‌کند این ناو هواپیمابر در سال ۱۹۸۵ دوباره سرویس و نوسازی شد. ناو هواپیما بر میدوی طوری ساخته شده که جزو کلاس ناوگان بزرگ است و می‌تواند مأموریت‌های تهاجمی را به‌عهده بگیرد. البته دو سال بعد از ساختن ناو بود که مأموریت حمله را به‌عهده گرفت. جزو اولین ناوهائی است که پل پرواز مسلح دارد و طوری ساخته شده است که با طول زیاد و حداقل پهنای ممکن حتی می‌تواند از کانال پاناما بگذرد. از مزایای دیگر این ناو برخورداری از (NTDS) سیستم تکنیکی جدید دریائی است به‌طوری‌که هزینه ساختن آن بالغ بر ۸۵،۶۰۰،۰۰۰ میلیون دلار شده است. توپ‌های ۴۰ میلیمتری ۲۰ ـ ۲۸ میلیمتری ـ تفنگ‌های ۵۰ اینچی با کالیبر ۵۴ برای سبک‌تر شدن ناو به تفنگ‌های ۵ اینچی با کالیبر ۳۸ تقلیل یافته است. تسلیحات ناو را شامل می‌شوند. ناو هواپیما بر میدوی طوری برنامه‌ریزی شده است که بتواند سه محل دفاعی اصلی از پرتاب موشک را جا بدهد با توجه به اینکه به کلیه موشک‌های مدرن روز مجهز می‌باشد، زیرا این ناو بزرگ را از فوریه ۱۹۶۶ در بندر سانفرانسیسکو تا سال ۱۹۷۰ به مدت چهار سال تعمیر و به تجهیزات الکترونیکی مدرن و فوق مدرن مجهز کردند به‌طوری‌که هواپیماهای جدید قادر به فرود و پرواز بر روی این ناو می‌باشد و هزینه تعمیرات آن بر ۸۸،۰۰۰،۰۰۰ میلیون دلار بالغ شد.
رادار میدوی کاربردی با زاویه‌ای که در گشت‌های هوائی دارد، باید دانست که ناو هواپیمابر میدوی بهترین و قدرتمندترین ناو هواپیمابر آمریکا است (از میان کلاس ناوهای هواپیمابر خود یعنی گورال سی و روزولت). [۵]

۵ـ مجله علم و زندگی ـ ترجمه نصرالله حسینی طالقانی