شرایط فرزندخواندگی

امروزه علی رغم رشد روزافزون علم و تکنولو ژی در زمینه های مختلف از جمله علم ژنتیک کماکان زوج های بی شماری در کشوراند که به دلایل مختلفی امکان بچه دار شدن را ندراند اما با وجود …

امروزه علی رغم رشد روزافزون علم و تکنولو ژی در زمینه های مختلف از جمله علم ژنتیک کماکان زوج های بی شماری در کشوراند که به دلایل مختلفی امکان بچه دار شدن را ندراند اما با وجود این، علاقه دارند به زندگی مشترک خویش ادامه دهند و شاید در این شرایط تنها دغدغه اینگونه زوج ها وجود فرزندی است تا گرما بخش زندگی مشترکشان باشد لذا تمایل پیدا می کنند کودک بی سرپرستی را به فرزند خواندگی قبول کرده و عین فرزند خویش بزرگ نمایند از این رو قانونگذار نیز با درک این موضوع و حساسیت امر در سال ۱۳۵۳ قانونی را تحت عنوان قانون حمایت از کودکان بی سرپرست تصویب کرد که مطابق ماده یک این قانون هر زن و شوهر مقیم ایران می توانند با توافق یکدیگر، طفلی را با تصویب دادگاه و طبق مقررات این قانون سرپرستی نمایند لذا برای اینکه زن وشوهری بتوانند کودک بی سرپرستی را به فرزند خواندگی خود درآورند می بایستی حتماً مقیم ایران باشند و صرف تابعیت ایرانی برای زوجین مجوزی برای درخواست فرزند خواندگی نیست و علاوه بر شرط اقامت، زوجین در ایران باید دارای شرایط زیر باشند:
۱) ۵ سال تمام از تاریخ ازدواج آنها گذشته و از این ازدواج صاحب فرزند نشده باشند.
۲) سن یکی از زوجین حداقل ۳۰ سال تمام باشد.
۳) هیچ یک از زوجین دارای محکومیت جزایی مؤثر به علت ارتکاب جرایم عمدی نباشد.
۴) هیچ یک از زوجین محجور نباشد.
۵) زوجین دارای صلاحیت اخلاقی باشند.
۶) زوجین یا یکی از آنها دارای امکان مالی باشند.
۷) هیچ یک از زوجین مبتلا به بیماری های واگیردار صعب العلاج نباشد.
۸) هیچ یک از زوجین معتاد به الکل یا مواد مخدر و سایر اعتیادات مضر نباشد.
در خصوص بندهای ۱ و ۲ این توضیح لازم است که هرگاه زوجین به دلایل پزشکی نتوانند صاحب فرزند شوند.دادگاه می تواند آنان را از شرایط بندهای مذکور معاف نماید.
همچنین طفلی برای سرپرستی برگزیده می شود که دارای شرایط زیر باشد:
الف) سن طفل از ۱۲ سال تمام کمتر باشد.
ب) هیچ یک از پدر یا جد پدری یا مادر طفل شناخته نشده یا در قید حیات نباشند و یا کودکانی باشند که به مؤسسه عام المنفعه سپرده شده و سه سال تمام پدر و مادر یا جد پدری او مراجعه نکرده باشند.
بعد از احراز شرایط مذکور از طرف دادگاه صلاحیتدار و قبل از صدور حکم سرپرستی، دادگاه با کسب نظر مؤسسه یا شخصی که کودک تحت سرپرستی موقت اوست، طفل را با صدور قرار دوره آزمایشی به مدت ۶ ماه به زوجین سرپرست خواهد سپرد. این دوره در صورتی دائمی می شود که زوجین بعد از اتمام دوره آزمایشی قصد انصراف نداشته و درخواست کنندگان به کیفیت اطمینان بخشی در صورت فوت خود، هزینه تربیت و نگهداری و تحصیل طفل را تا رسیدن به سن بلوغ تأمین نمایند. در این صورت است که دادگاه حکم فرزند خواندگی کودک مورد علاقه زوجین متقاضی را صادر می نماید.
بعد از صدور حکم فرزند خواندگی، مفاد حکم قطعی سرپرستی به اداره ثبت احوال ابلاغ و در اسناد سجلی زوجین سرپرست و طفل درج و شناسنامه جدیدی برای طفل فقط با مشخصات زوجین سرپرست و نام خانوادگی زوج صادر خواهد شد؛ وظایف و تکالیف سرپرست و طفل تحت سرپرستی او از لحاظ نگهداری و تربیت، نفقه و احترام نظیر حقوق و تکالیف اولاد و پدر و مادر است. البته در خصوص ارث، فرزند خواندگی از موجبات ارث نبوده و لذا با فوت هر یک از زوجین، فرزند خوانده هیچ گونه ارثی از پدر خوانده یا مادرخوانده خود نمی برد. از سوی دیگر نیز در صورت فوت فرزند خوانده مطابق تبصره ماده ۵ قانون مربوطه هرگاه وجوه یا اموالی از طرف زوجین سرپرست به طفل تحت سرپرسیت، صلح شده باشد، وجوه و اموال از طرف دولت به زوجین سرپرست تملیک خواهد شد.
به غیر از فوت که باعث قطع رابطه فرزندخواندگی می گردد در موارد زیر نیز حکم سرپرستی قابل فسخ است:
۱) تقاضای دادستان در صورتی که سوء رفتار یا عدم اهلیت و شایستگی هر یک از زوجین سرپرست برای نگهداری و تربیت طفل تحت سرپرستی محرز باشد.
۲) تقاضای سرپرست در صورتی که سوء رفتار طفل برای هر یک از آنان غیر قابل تحمل باشد و یا سرپرست، قدرت و استطاعت برای تربیت و نگهداری طفل را از دست داده باشد.
۳) توافق (فرزندخوانده) بعد از رسیدن به سن کبر با زوجین سرپرست یا موافقت زوجین سرپرست با پدر و مادر واقعی طفل صغیر (در صورتی که پدر و مادر طفل بعداً پیدا شوند)
بعد از فسخ حکم سرپرستی توسط دادگاه مراتب به وسیله دادگاه صادر کننده حکم برای تصحیح شناسنامه و اسناد مربوطه به اداره ثبت احوال اعلام می شود.


[ مجید ابراهیمی]
وکیل پایه یک دادگستری