پارچه قلمکار

نقشهای اسلیمی، بته های آبی و قرمز، آیات و اشعار عربی و فارسی بر روی پارچه های سفید، از قدیمی ترین صنایع دستی و چاپهای سنتی در ایران است. هنوز در بازار اصفهان پرده، سفره، رومیزی، …

نقشهای اسلیمی، بته های آبی و قرمز، آیات و اشعار عربی و فارسی بر روی پارچه های سفید، از قدیمی ترین صنایع دستی و چاپهای سنتی در ایران است. هنوز در بازار اصفهان پرده، سفره، رومیزی، روتختی و انواع پارچه های قلمکار طرفداران فراوان دارد. سابقه قلمکاری در جهان به سالهای بسیار دور برمی گردد. قدیمی ترین پارچه قلمکاری یافت شده به قرن چهارم پیش از میلاد تعلق دارد. این پارچه در مقبره هفت برادر سکاها کشف شد. نمونه دیگری نیز از همین دوران در گورستانی در مصر به دست آمده است. قدیمی ترین قالبهای کشف شده نیز قالبهای سنگی هستند که در حفریات نیشابور یافت شده اند. رشت، کاشان، شیراز، اصفهان، سمنان، بروجرد، همدان و نجف آباد از شهرهای مهم تولیدکننده پارچه قلمکار در ایران هستند. این هنر در قرنهای یازده و دوازده هجری به دلیل ارزانی آن در برابر پارچه های مخمل، زربافت و اطلس با استقبال فراوان مواجه می شود. هندوستان نیز از سالهای دور به تولید این پارچه شهرت داشته است. در حال حاضر اصفهان ازمهمترین مراکز تولید پارچه قلمکار در ایران است.
● ساخت قلمکار
حساس ترین و ظریف ترین مرحله قلم کاری، ساخت قالب است. قالبهای قلمکار از چوب گلابی ساخته می شود. قالبساز برای درست کردن قالب، نقش دلخواهش را روی چوب برگردانده و حکاکی را آغاز می کند. برای قالبهای بزرگتر چند چوب را بافشار کنار هم می چسبانند و بعد حکاکی را آغاز می کنند. به طور معمول از هر طرح دو تا چهار قالب ساخته می شود. این قالبها هر یک بخشی از نقش روی پارچه را شکل می دهد. به هر مجموعه قالب یک زنجیر می گویند.
در سالهای اخیر به صورت تفنن در تهیه پیراهن و روپوش، کیف دستی نیز از پارچه قلمکار استفاده شده است.