قرارداد حمل و نقل

قرارداد حمل‌ و نقل قراردادی است که بین فردی با متصدی حمل‌ونقل برای حمل اشیاء منعقد می‌گردد.

قرارداد حمل‌ونقل قراردادی است که بین فردی با متصدی حمل‌ونقل برای حمل اشیاء منعقد می‌گردد. ارکان اساسی این قرارداد تصدی و شیء بودن موضوع حمل است و فقدان هرکدام از این ارکان، این قرارداد آن را از شمول قانون تجارت خارج کرده و آن را تحت شمول باب اجاره‌ اشخاص در قانون مدنی می‌گرداند. درحالی که فردی که از دید قانون‌گذار تحت شمول قانون تجارت قرار می‌گیرد از کلیه‌ حقوق و تکالیفی که برای او در نظر گرفته‌شده است بهره‌مند می‌گردد.

منظور از تصدی وجود بنگاه و تشکیلاتی برای حمل‌ونقل است. فردی که مسئولیت حمل‌ونقل را بر عهده می‌گیرد باید مکانی را به این کار اختصاص دهد بنابراین کسی که در خیابان یا وانت به حمل بار می‌پردازد متصدی حمل‌ونقل محسوب نمی‌شود .

رکن دوم برای استفاده از تکالیف و حقوق حمل‌ونقل که در قانون تجارت در نظر گرفته‌شده است بر عهده گرفتن حمل‌ونقل اشیاء می‌باشد. بنابراین فردی که آژانسی برای حمل‌ونقل مردم دارد از شمول این قانون خارج می‌باشد.

قرارداد حمل‌ونقل مشمول قانون تجارت، ازجمله قراردادهایی می‌باشد که تا پیش از اجرای تعهد هرکدام از طرفین حق فسخ و بر هم زدن آن را دارند. اعمال این حق از سوی متصدی حمل‌ونقل نباید باعث ورود ضرر به صاحب کالا باشد. وی نباید کالاها را در میانه‌ راه رها نماید، بلکه باید عدم تمایل خود به اجرای ادامه‌ تعهدات را به مالک اطلاع دهد و تا زمان تحویل کالا به مالک، مراقبت لازم برای حفظ کالاها را به‌جا آورد. اعمال این حق از سوی فرستنده هم در صورتی امکان‌پذیر هست که وی هزینه‌های متصدی را پرداخته و کالا هنوز به مقصد نرسیده باشد.

پرداخت کلیه هزینه‌های حمل‌ونقل بر عهده فرستنده می‌باشد ، اما در این مورد طرفین قرارداد حمل‌ونقل می‌توانند برخلاف آن توافق کنند.از طرفی درصورتی‌که پرداخت هزینه‌ها بر عهده گیرنده کالا باشد ، متصدی می‌تواند از تسلیم کالا تا زمان دریافت هزینه‌های مورد مطالبه ، خودداری کند.

تعهد متصدی حمل‌ونقل ازجمله تعهدات به نتیجه می‌باشد ؛ به این معنا که متصدی مسئول است که کالا را به‌موقع و سالم به مقصد برساند و در صورت بروز هرگونه مشکل ، بار اثبات عدم تقصیر با متصدی می‌باشد. بنابراین کلیه‌ خسارات وارده بر کالا که ناشی از جنس خود کالا، تعلیمات ارسال‌کننده یا ناشی از حوادث خارج از اراده مسئول حمل‌ونقل باشند، درصورتی‌که از سمت متصدی اثبات شوند ، مسئولیت برحسب مورد بر عهده‌ی گیرنده یا فرستنده می‌باشد.

طرفین قرارداد حمل‌ونقل می‌توانند ضمن عقد شرط کنند که در صورت بروز هرگونه مشکل یا تلف در اموال مورد قرارداد ، مسئولیتی کمتر یا بیشتر از مسئولیت واقعی حمل‌کننده بر او بار شود و به این صورت تضمینات متصدی حمل را بیشتر گردانند. گاهی فرد بنگاهی برای حمل‌ونقل ایجاد می‌کند و مثلاً تعدادی ماشین و راننده را به این امر اختصاص می‌دهد . در این موارد اگر خسارتی ازجمله دیرکرد، نقص یا تلف کالا به ارسال‌کننده وارد گردد، ارسال‌کننده یا گیرنده حق رجوع به راننده را ندارد . در این‌گونه موارد شرکت یا متصدی حمل‌ونقل خسارات را جبران می‌کند اما خود شرکت حق رجوع به راننده برای دریافت کلیه‌ی مبالغ پرداختی را دارد.

کلیه خساراتی که ناشی از طرز بسته‌بندی کالا وارد می‌شوند ، بر عهده ارسال‌کننده می‌باشند؛ بااین‌وجود اگر این عیوب آشکار باشند و متصدی حمل آن‌ها را در عقد ذکر نکند و بدون قید عدم مسئولیت کالا را قبول کند، خود حمل‌کننده مسئول خسارات ناشی از این عیوب هست.

فرد دریافت‌کننده‌ کالا در صورت وجود هرگونه عیب و نقصی در آن باید ظرف ۸ روز پس از دریافت کالا نقص را به متصدی اطلاع دهد. درصورتی‌که نیاز به طرح دعوا از سوی ارسال‌کننده یا دریافت‌کننده‌ کالا علیه متصدی حمل‌ونقل کالا باشد باید ظرف مدت ۱ سال از تاریخ دریافت کالاهای معیوب، یا ۱ سال از تاریخی که کالا باید تسلیم می‌شد اما در ید متصدی حمل‌ونقل تلف شد، اقامه گردد. در صورت عدم رعایت مواعد ۸ روزه و یک ‌ساله‌ مذکور حق اقامه‌ دعوای افراد ساقط می‌شود.

پریسا زاهدی