بیسُتون، بیسِتون، بیسْتون، بهیسْتون، نام امروزی یک صخرهٔ برافراشته در شمال یک راه باستانی پر رفت و آمد که محل عبور کاروان‌ها و نظامیان از بابل و بغداد به‌سوی کوه‌های زاگرس و همدان (اکباتان) می‌باشد و به‌علت شرایط جغرافیائی همیشه از آغاز زندگی بشر تا به امروز مورد توجه بوده و آثاری از هر دورهٔ تاریخی را در خود جای داده، امروزه در محوطه تاریخی بیستون ۲۸ اثر ملی به ثبت رسیده که از جمله این اثرها: غار...
آرامگاه جاماسب حکیم در خفر جهرم یکی از بناهای تاریخی استان فارس است. به گزارش واحد مرکزی خبر، این آرامگاه روی تپه‌ای مشرف به روستاهای این بخش در روستای گاره در ۱۵ کیلومتری جنوب غربی مرکز خفر قرار دارد. از تاریخ بنای آرامگاه اطلاع دقیقی در دست نیست و گفته می‌شود این حکیم حاذق در زمان زرتشت پیامبر ایرانی زندگی می‌کرده و در حکمت و طبابت سرآمد روزگار خود بوده است...
آتشکده جاویدان (صفه سرمسجد) در مسجد سلیمان، بنائی متعلق به فرن هفتم قبل از میلاد است که بنا بر نظر برخی کارشناسان، معماران برای ساخت تخت‌جمشید از آن الهام گرفته‌اند. نوع معماری این بنا ”اورارتوئی“ است که مهم‌ترین مشخصهٔ آن استفاده نکردن از ملاط و گذاشتن سنگ خشک روی سنگ خشک دیگر است. بنا به نوشته‌های پروفسور گیرشمن، باستان‌شناس فرانسوی در کتاب ایران از آغاز تا اسلام تخت‌جمشید نیز با استفاده از همین...
در مسیر همدان به کرمانشاه، در حدود سی کیلومتری کرمانشاه در غرب جاده، کوهی با دیوارهای عظیم سنگی وجود دارد که به ”بیستون“ معروف است، در پای این کوه در شرق جاده رودخانه‌ای زلال به نام ”گاماسب“ جاری است، ار پای کوه بیستون ، از دل سنگ، چشمه‌ای زیبا، آب زلالی را به خاک زرخیز کزمانشاه هدیه می‌کند که وجود این چشمه به زیبائی این منطقه صدچندان افزوده است. حجاری‌ها و کتیبه‌های بسیاری در کوه بیستون از زمان ه...
این قلعه که معروف‌ترین قلعهٔ ایران به‌شمار می‌رود برفراز کوهی است که اطراف آن را پرتگاه‌های عظیم و بریدگی‌های شگفت فراگرفته است. این کوه از نرمهٔ گردن (مبان نرمه لات و گرمارود) شروع شده و به طرف مغرب ادامه پیدا کرده. صخره‌های پیرامون قلعه که رنگ سرخ و خاکسنری دارند در جهت شمال شرق به جنوب غربی کشیده شده‌اند. پیرامون دژ از هر چهارسو پرتگاه است و تنها راه دسترسی به آن، راه بسیار باریکی است که در جا...
فیروزآباد فارس نخستین شهر و پایتخت ساسانیان پس از استخر است. مجموعه تاریخی فیروزآباد عبارت است از: ۱. شهر پلان مدور ”اردشیرخوره“ یا شهر گور ۲. مجموعهٔ کاخ اردشیر اول ۳. میل بلند آجری مشهور به میا آتش ۴. نقوش برجستهٔ ساسانی مربوط به اردشیر اول در تنگه تنگاب فیروزآباد ۵. قلعهٔ دختر بر فراز کوهی در نزدیکی تنگه تنگاب ...
بم در ۱۹۳ کیلومتری جنوب غربی کرمان و در دشت حدفاصل جبال بارز و کوه‌های کبودی واقع شده است. بم ۱۰۵۰ متر از سطح دریا بالاتر است و ۱۹۴۸۰کیلومتر مربع وسعت دارد. قدیمی‌ترین نشانه‌های تمدن در تپه‌های بیدرون در ۱۵ کیلومتری شهر کشف شده است. مطالعات معماری نشان می‌دهد که قدمت بیدرون به هزارهٔچهارم قبل از میلاد بر می‌گردد. شهر بم یکی از کهن‌ترین مراکز شهرنشینی ایران بود. تپه‌های تاریخی ”بیدرون“ در ۱۰ کیلو...
مشهورترین بنائی که پادشاهان ساسانی ساخته‌اند قصری است که ایرانیان آن را ایوان مداین یا تاق کسری می‌نامند. هنوز ویرانهٔ آن در محلهٔ اسپانبر در مداین موجب حیرت سیاحان است. ساختمان این بنا را به خسرو اول نسبت می‌دهند. مجموع خرابه‌های این کاخ و متعلقات آن مساحتی به عرض و طول ۳۰۰٭۴۰۰ متر را پوشانیده است. در این مساحت آثار چند بنا دیده می‌شود. علاوه بر طاق کسری عمارتی است که در فاصلهٔ ۱۰۰ متر در مشرق...
کوروش در خیال لشکرکشی به مصر بود که کشته شد و پسرش کمبوجیه بر تخت سلطنت نشست و برای تحقیق بخشیدن به آرزوی پدر رهسپار مصر شد. اما قبل از عزیمت برادر و رقیب خود بردیا را از بیم آنکه مبادا در غیاب او به تخت سلطنت بنشیند مخفیانه کشت. او با حمله به مصر قلمرو امپراطوری خویش را گسترش داد. از شواهد چنین بر می‌آید که او برخلاف کوروش برای عقاید ملت‌ها و کسانی که تحت سلطه‌اش بودند، ارجی قائل نبود و از فرزانگ...
جامعه ایلام باستان که پینکاری خدای خدایان درآن اندرزهائی را به آناهیتا الههٔ آب‌های روان می‌دهد. پینکاری در اینجا بیشتر شخصیت خدائی بیکاره را دارد و چنانکه از متن موجود پیداست آناهیتا نیز از لحاظ سلسله مراتبی ملزوم به رعایت نصایح او نمی‌باشد. الههٔ جوان تنها در برداشتی تاریخی از مذهب مقید می‌شود ولی سرانجام کماکان انتخاب با اوست.... با اینکه اسامی ذکرشده درمتن واقعی می‌باشند لیکن ترتیب تاریخی آن...
یکی از تیرهٔ مهم آریائی که پس از ورود به ایران موفق به تشکیل حکومت شدند پارس‌ها بودند. از اواسط دورهٔ مادها از خاندان پارسی به‌عنوان خاندان قدرتمند در منابع یاد شده است. آخرین پادشاه ماد آسیتاگ مجبور به جنگ با یکی از سران پارسی به نام کوروش شد...
هخامنمشیان عادت باستانی کوچ‌کردن را فراموش نکردند و معمولاً همه سال را در یک‌جا به‌سر نمی‌برند، بلکه بر حسب اقتضای آب و هوا، هر فصلی را در یکی از پایتخت‌های خود سر می‌کردند. در فصل سرما در بابل و شوش اقامت داشتند و در فصل خنکی هوا به همدان می‌رفتند که در دامنهٔ کوه الوند افتاده بود و هوای لطیف و تازه و خنک داشت این سه شهر ”پایتخت“ به معنی اداری و سیاسی و اقتصادی بودند، اما دو شهر دیگر هم بودند که...
شوش شوش شهر باستانی نزدیک ساحل کرخهٔ کنونی و مجاور کارون، که پایتخت دولت ایلام و سپس مقر عمدهٔ داریوش اول هخامنشی و جانشینان بود و آثار آن در خوزستان از مهم‌ترین اماکن باستانی جهان و مشتمل بر بقایای ابنیه و آثار گوناگونی از تمدن‌های باستانی ایران است. نامش در عهد قدیم و کتیبه‌های میخی شوشن و در مآخذ اسلامی سوس آمده است...
تخت جمشید که ایرانیان پارسه و یونانیان پرسپولیس می‌خواندندش، نه یک پایتخت سیاسی بلکه کانون ملی و نماد یکپارچگی شاهنشاهی نوپای هخامنشی بود. آنچه بنیانگذار تخت جمشید، داریوش بزرگ در نظر داشت دولتی بود که در سایهٔ اقتدار آن اقوام گوناگون با خصوصیات فرهنگی و سنت‌های خاص خود و با حفظ زبان و مذهب و آئین‌های خود به آرامش در کنار یکدیگر زندگی توانستند کرد. اصولی که بر پایهٔ شاهنشاهی ایران ۲۵۶۴ سال پیش به...
(بھاء الدین عاملی) که نامش محمدبن عزالدین حسین‌بن عبدالصمد جیعی عاملی حارئی ھمدانی معروف به شیخ بھائی است در غروب روز پنجشنبه ھفدھم ذی احجه سال ٩۵٣ ھجری قمری (٩٢۵ ش و ١۵۴۶ میلادی) در شھر بعلبک لبنان متولد شد و بعدھا ستاره تابناک اسمان علوم و ریاضی و نجوم و ادبیات و فقه و مھندسی گردید. نبوغ خارق‌العاده این مرد بجائی رسید که مسائل و مطالب و کارھای او از زمان و عصر خودش بیش از حد متعارف جلو بود. اجدا...
”شهر سوخته“ در ۵۶ کیلومتری زابل در استان سیستان و بلوچستان و در حاشیهٔ جاده زابل ـ زاهدان واقع شده و پنج‌هزار سال قدمت دارد. این شهر در ۳۲۰۰ سال قبل از میلاد مسیح پایه‌گذاری شده و مردم این شهر در چهار دوره بین سال‌های ۳۲۰۰ تا ۱۸۰۰ قبل از میلاد در آن سکونت داشته‌اند. وسعت شهر سوخته و یافته‌ەای کاوشگران این محوطهٔ باستانی را از صورت یک محوطهٔ عادی دوران مفرغ خارج کرده و به این نتیجه رسانده که زندگی...
بررسی و باز شناخت آثار باستانی ایران بر اساس برنامه‌ای منظم از سال ۱۳۴۴ در ادارهٔ کل باستان‌شناسی طرح و در سطح استان‌های مختلف پیاده شد و آثار بسیار ارزنده و گرانبهایی که تاکنون توسط هیات‌های ایرانی کشف و به ثبت فهرست آثار باستانی رسیده، نتایج خاصله از این بررسی‌هاست: بررسی آثار باستانی استان ساحلی نیز در عداد کارهای عادی ادارهٔ کل باستان‌شناسی بود که در برنامهٔ زمستان سال ۱۳۴۸ پیش بینی و بر مبنا...
مقدمه تمام جزایر خلیج فارس از نظر وضع طبیعی و شرایط دریایی و جوی و سایر ملاحظات با هم یکسان نیستند و طبعاً همگی یک نوع سرنوشت نداشته‌اند. صحیح است که عده‌ای از این جزایر از لحاظ ثروت خداداد یا از نظر موقعیت سوق الجیشی یا به هر دو علت مورد توجه و مطمع نظر مهاجمین مختلف بوده، و حکومت‌های وقت ایران یا شاهزاده‌ها و امرای ساحلی و همهٔ مقامات یا کسانی که قدرت آنها ناشی از قدرت دولت ایران بوده در همه حا...
دریاهای جهان نیز مانند کشورها و قاره‌های عالم حوادث گوناگون دیده و وقایع بسیاری را پشت سر گذاشته است. نظیر آنچه از حوادث دوران بر سر یونان و رم و کارتاژ و دیگر کشورهای مجاور دریای مدیترانه آمده، بر سر دریای مدیترانه نیز آمده است، تا جایی که اگر روزی تاریخ این دریا به درستی تدوین شود، عظمت آن دست کمی از تاریخ پرفراز و نشیب امپراطوری روم نخواهد داشت. همچنین است حال دریاهای دیگر همچون دریای مانش و س...
بررسی بی طرفانهٔ موقع خلیج فارس در آغاز دوران قاجاریه امری است بس مشکل و تقریباً غیر ممکن. چ.ن منابع و ماخذ مربوط به تاریخ این منطقه در آغاز سدهٔ نوزدهم به سبب دو امر حاد و متمایز مشخص شده است. یکی مربوط است به اخبار گونه گون و فراوان در گزارش‌های بی شمار کارکنان و ماموران شرکت هند شرقی انگلیس و دیگری سکوت تقریباً کامل منابع ایرانی...
در این گفتار کوشیده‌ام از روی مدارک تاریخی و متقن و دنیا پسند که سلسله روایات آنها از قرن‌ها پیش تا به امروز ادامه دارد، نام واقعی خلیج فارس را معرفی کنم: ۱ـ پیش از اینکه آریایی های ایرانی بر فلات ایران تسلط پیدا کنند آسوریان این دریا را در کتیبه‌های خود به نام نارمرتو که به معنی رود تلخ است یاد کرده‌اند و این کهن‌ترین نامی است که از خلیج فارس به جا مانده است. ۲ـ در کتیبه‌ای که از داریوش یزرگ د...
