دوشنبه ۵ خرداد ۱۳۹۹ ساعت ۲۳:۰۱

علی اکبر معین فر

اولین وزیر نفت ایران در دولت مهندس بازرگان، بنیان‌گذار انجمن مهندسان محاسب کشور، عضو هیئت مدیره‌ «مؤسسه بین‌المللی زلزله» و «مؤسسه اروپائی مهندسی زلزله» همچنین عضو مادام‌العمر «جامعه مهندسی زلزله هندوستان».

علی اکبر معین فر در سال ۱۳۰۶ در تهران به دنیا آمد.

تحصیل علم، دانش و مهارت:

معین فر در سال ۱۳۲۶ وارد دانشکده فنی دانشگاه تهران شد و در رشته راه‌ و ساختمان به تحصیل ادامه داد. در همین دوران بود که فعالیت‌های انجمن اسلامی دانشجویان آغاز گردید.

وی تحصیلات خود را در سال ۱۳۳۰ به پایان برد و در سال ۱۳۳۱ به خدمت سربازی، اعزام شد.

نقش آفرینی در صنعت نفت ایران:

معین فر از سال ۱۳۳۲ فعالیت در صنعت نفت را آغاز کرد و برای کار در پالایشگاه آبادان که ریاست آن را مرتضی‌قلی بیات بر عهده داشت، عازم آبادان شد. هنوز یک روز از ورود او به آبادان نگذشته بود، که از تهران خبر کودتا علیه دولت مصدق به ایشان رسید.

بعدها در بانک ساختمان به عنوان مهندس ناظر مشغول کار شد.

در سال ۱۳۳۸ به دنبال آشنایی و همکاری با گروه مهندسین ژاپنی - که برای بررسی زلزله سال 1335مازندران به ایران آمده بودند - از سوی تاچی نایتو، استاد برجسته زلزله و طراح و سازنده برج توکیو، برای دوره‌ای تحقیقاتی در رشته مهندسی زلزله به دانشگاه واسدا دعوت شد و دوره مهندسی زلزله را در سال 1339 به پایان رساند.

بعد از بازگشت از توکیو و به دنبال زلزله بوئین زهرا در سال ۱۳۴۱ مقدمات تهیه کد زلزله در ایران را فراهم کرد. از سال 1343 به عنوان عضو افتخاری «انجمن اروپایی مهندسین زلزله» به تحقیق و مطالعه در زمینه زلزله ادامه داد. مدتی نیز به‌عنوان استاد پاره‌وقت در مقطع فوق‌لیسانس، به تدریس مهندسی زلزله در دانشگاه پلی‌تکنیک پرداخت. طرح تهیه تاریخچه زلزله‌های مخرب ایران که بعداً مبنای تهیه «پهنه‌بندی زلزله» ایران شد توسط وی پیشنهاد و با همکاری پروفسور امبریزیز، که در آن زمان در کالج امپریال دانشگاه لندن مشغول مطالعات مربوط به زلزله‌های یونان و کشورهای سواحل مدیترانه بود، انجام گردید. نتیجه این مطالعات بعداً در کتابی به نام زلزله‌های تاریخی ایران ثبت گردید. ایجاد شبکه شتاب‌نگاری کشور از خدمات بنیادی معین‌فر در زمان فعالیت در دفتر فنی سازمان برنامه و بودجه بود.

تدوین آئین‌نامه زلزله ایران در دهه ۱۳۴۰ در دفتر فنی سازمان برنامه و بودجه توسط ایشان و به راهنمایی ابوالحسن بهنیا آغاز شد.

معین فر از سال ۱۳۳۴ تا ۱۳۴۱ در بانک ساختمان و از آن زمان تا پیروزی انقلاب اسلامی، در دفتر فنی سازمان برنامه و بودجه کشور به فعالیت مشغول بود. او در سازمان برنامه و بودجه شروع‌کننده بسیاری از آئین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های فنی از جمله «استاندارد ۵۱۹» و «آئین‌نامه بتن ایران» بود که شاید قدیمی‌ترین دستورالعمل‌های فنی در صنعت ساختمان ایران باشد. تدوین مجموعه مقررات ملی در وزارت مسکن و شهرسازی یکی دیگر از خدمات معین‌فر به‌شمار می‌رود.

خدمات معین‌فر در زمینه مطالعات مربوط به زلزله‌های ایران مورد توجه محافل فنی در سطح جهان قرار گرفت که برای ایشان افتخاراتی علمی نیز به همراه آورد. وی در دهه ۱۹۷۰ میلادی/1350 شمسی به مدت هشت سال عضو هیئت مدیره‌ «مؤسسه بین‌المللی زلزله» و «مؤسسه اروپائی مهندسی زلزله» بود و تا پیش از درگذشت، عضو مادام‌العمر جامعه مهندسی زلزله هندوستان بود. او در کنفرانس بین‌المللی زلزله در سال ۲۰۰۲ موفق به دریافت لوح تقدیر از طرف مسئولین اروپایی مهندسی زلزله گردید.

سوابق سیاسی و اجتماعی:

معین فر از فعالان حرکت‌های اجتماعی در جامعه مهندسین کشور نیز محسوب می‌شود. بنیان‌گذاری انجمن مهندسان محاسب کشور، فعالیت مؤثر در شورایعالی کانون فارغ التحصیلان دانشکده فنی و بالاخره فعالیت به عنوان کارشناس رسمی دادگستری در رشته راه و ساختمان از جمله خدمات وی محسوب می‌شود.

پس از شکل‌گیری شورای انقلاب، به عنوان اولین نهاد رسمی انقلابی، دولت موقت دومین نهادی بود که با اوج‌گیری انقلاب و در آستانه پیروزی آن تشکیل شد و حکم بازرگان به عنوان نخست وزیر نیز در پانزدهم بهمن ماه ۱۳۵۷ یک هفته پیش از پیروزی انقلاب در مدرسه علوی و در حضور خبرنگاران داخلی و خارجی قرائت شد.

اولین وزیر وزارتخانه تازه تأسیس نفت

در سال ۱۳۵۸ پس از خروج حسن نزیه؛ مدیرعامل وقت شرکت ملی نفت ایران از کشور، دولت موقت بازرگان با هدف اعمال اصل مالکیت و حاکمیت ملی ایران بر ذخایر و منابع نفت و گاز و تفکیک وظایف حاکمیتی از تصدی در اداره و توسعه صنعت نفت و گاز کشور، وزارت نفت را تأسیس کرد و علی‌اکبر معین‌فر به عنوان اولین وزیر این وزارتخانه تازه تأسیس انتخاب شد. از اصلی‌ترین چالش‌های دوران وزارت وی، بخشنامه ۶ روز کار در هفته بود. این بخشنامه با اعتراض تعدادی از کارکنان وزارت نفت روبرو شد.

پس از استعفای دولت بازرگان در ۱۴ آبان ۱۳۵۸ دولت شورای انقلاب آغاز به کار کرد. بدنه اصلی این دولت، همان وزرای دولت بازرگان بودند و تنها چند وزیر تغییر کرد. معین فر همچنان در این دوران وزیر نفت بود.

پس از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در ۵ بهمن ۱۳۵۸، در تاریخ ۲۴ اسفند ۱۳۵۸ اولین انتخابات مجلس شورای اسلامی برپا شد. معین‌فر در این انتخابات با ۱٬۴۳۹٬۳۶۰ رأی در رتبه چهارم قرار گرفت. وی در فهرست ائتلاف بزرگ (متشکل از جامعه روحانیت مبارز، حزب جمهوری اسلامی، سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی و چند گروه مذهبی دیگر) نیز قرار گرفت و موفق به ورود به مجلس در دور اول شد. او در کنار حسن حبیبی و محمدعلی رجایی ۳ نام مشترک در دو فهرست انتخاباتی بودند. در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۷۶ علی اکبر معین فر برای نامزدی خود اعلام آمادگی نمود.