راهنماى مراجعان براى رسيدگى به شکايت کيفرى يا جزايى
مراجعه‌کنندگان بايد شکايت خود را همراه با دلايل و مدارک مربوط، به دادگاهى تقديم کنند که جرم در حوزهٔ آن واقع شده يا مجرم در آن حوزه دستگيرى شده است.
راهنماى محکومان معسر براى دريافت حکم اعسار و پرداخت ديه از بيت‌المال
مراجعه‌کنندگانى که به جهت تنگدستى خواستار مساعدت براى پرداخت ديه از بيت‌المال هستند، ابتدا بايد درخواست اعسار خود را به دادگاه صادرکنندهٔ حکم کيفرى تقديم کنند و پس از اثبات عسرت آنان و صدور حکم مربوط از طرف دادگاه، حکم صادره را به دفتر معاونت ادارى و مالى دادگسترى جمهورى اسلامى ايران در تهران ارائه دهند تا برطبق مقررات، به جاى آنان، از بيت‌المال ديه به اولياى دم پرداخت شود.
معسر: کسانى که توانايى پرداخت ديه را ندارند.
راهنماى مراجعان براى اقامهٔ دعواى حقوقى يا مدنى
شرايط لازم و مراحل انجام کار
۱. براى رسيدگى به دعوى بايد به دادگاه صالحه مراجعه شود و رسيدگى در دادگاه مستلزم تقديم دادخواست است.
۲. دادخواست بايد بر روى برگ‌هاى چاپ شدهٔ مخصوصى که توسط وزارت دادگسترى تهيه شده و در دفاتر دادگسترى‌ها موجود است نوشته شود.
۳. کليهٔ مدارک و دلايلى که براى اثبات ادعا وجود دارد، بايد ضميمهٔ دادخواست گردد.
۴. دادخواست و ضمايم آن بايد به تعداد خواندگان به علاوهٔ يک نسخه باشد.
۵. پس از تنظيم دادخواست، لازم است تمبر قانونى به آن الصاق شود.
۶. دادخواست بايد به دادگاهى داده شود که مدعيّ عليه (خوانده - طرف دعوي) در حوزهٔ آن دادگاه اقامتگاه يا سکونت دارد.
۷. چنانچه دعوى راجع به مال غيرمنقول، اعم از دعوى مالکيت يا ساير حقوق راجع به مال غيرمنقول باشد، دادخواست بايد به دادگاهى داده شود که مال غيرمنقول در حوزهٔ آن واقع است.
راهنماى مراجعان ديوان عدالت ادارى
مواردى که براى رسيدگى به شکايات و تظلمات بايد به ديوان عدالت ادارى رجوع شود به شرح زير است:
۱. رسيدگى به شکايات و تظلمات و اعتراضات اشخاص حقوقى يا حقيقى از:
- تصميمات و اقدامات دستگاه‌هاى دولتي، اعم از وزارتخانه‌ها و مؤسسات و شرکت‌هاى دولتى و شهردارى‌ها و تشکيلات و نهادهاى انقلابى و مؤسسات وابسته به آنها
- تصميمات و اقدامات مأموران دستگاه‌هاى مذکور در بند الف در امور راجع به وظايف آنها
- آيين‌نامه‌ها و ساير نظامات و مقررات دولتى و شهردارى‌ها از حيث مخالفت مدلول آنها با قانون و احقاق حقوق اشخاص، در مواردى که تصميمات يا اقدامات يا مقررات مذکور به علت مغاير بودن آنها با قانون يا عدم صلاحيت مرجع ذيربط يا تجاوز يا سوءاستفاده وى از اختيارات يا تخلف در اجراى قوانين و مقررات يا خوددارى از انجام وظايف، که موجب تضييع حقوق اشخاص مى‌شود.
۲. رسيدگى به اعتراضات و شکايات از آرا و تصميمات قطعى دادگاههاى ادارى و هيئت‌هاى بازرسى و کميسيون‌هايى مانند: کميسيون مالياتي، شوراى کارگاه، هيئت حل اختلاف کارگر و کارفرما، کميسيون موضوع ماده ۱۰۰ قانون شهردارى‌ها، منحصراً از حيث نقض قوانين و مقررات يا مخالفت با آنها
۳. رسيدگى به شکايات قضات و مشمولان قانون استخدام کشورى و ساير مستخدمان دستگاه‌ها و مؤسسات مذکور در بند ۱ و مستخدمان مؤسساتى که شمول اين قانون نسبت به آنها مستلزم ذکر نام است، اعم از لشکرى و کشوري، از حيث تضييع حقوق استخدامى
تبصره: تصميمات و آرا دادگاه‌ها و ساير مراجع قضايى دادگسترى و نظامي، و دادگاههاى انتظامى قضات دادگسترى و ارتش، قابل شکايت در ديوان عدالت ادارى نيست.
۴. رسيدگى در ديوان، مستلزم تقديم دادخواست است که بايد به زبان فارسى بر روى برگ‌هاى چاپ شدۀ مخصوص نوشته شود. دادخواست بايد به تعداد افراد طرف دعوى به اضافهٔ يک نسخه باشد. رونوشت يا فتوکپى مصدَّق مدارک و مستندات به تعداد دادخواست‌ها بايد ضميمه دادخواست شود. ذيل دادخواست بايد امضا شود و مطابق مقررات، تمبر الصاق گردد.
تبصره: برگ‌هاى مخصوص دادخواست توسط ديوان عدالت ادارى تهيه شده است و در سراسر کشور در اختيار مراجعن قرار مى‌گيرد.