پيش از اسلام، ايرانيان کيش زرتشتى داشتند. درباور انها اهورمزدا (=سرور دانا) خداى بزرگ قدرت و دانش و خير و راستى و تقدس و آفرينندهٔ زمين و آسمان و مخلوقات بود. او از وجود اهريمن (= فرد خبيث) اطلاع داشت و مى‌دانست که جنگى ميان آنها رخ خواهد داد. پس براى دفاع در برابر او در سه‌هزار سال نخست جهان مينوى را آفريد که در آن از آب و خاک و ماده اثرى نبود و همهٔ موجودات آن از روح و انديشه بودند. اهريمن نادان در قعر جهان تاريکى مى‌زيست و از دنياى مينوى خبر نداشت، چون بيرون آمد و اين دنياى روشن و زيبا را ديد به آن حمله برد ولى شکست خورد. اهورمزدا خواست تا با اهريمن صلح کند ولى او نپذيرفت ولى از سر نادرانى قبول کرد که نُه‌هزار سال دوران کارزار باشد. اهورمزدا دانست که در سه‌هزار سال دوّم هر دو برعالم فرمان خواهند راند و در سه‌هزار سال آخر او بر اهريمن و ديوان او پيروز خواهد شد. اهورمزدا آسمان، پندار نيک، ۶ فرسته (امشاسپندان) و سپس آتش و باد و آب و زمين و گياهان و چارپايان و آدمى را آفريد.
اولين چارپا، گاو و اولين آدم گيومرث بود. همهٔ آفريدگان اهورمزدا از آب پديد آمدند جز گاو و گيومرث که از آتش بودند. چون جهان ساخته شد، اهورمزدا کار مردمان را از خود به‌عهده گرفت و نگهبانى از چارپايان، آتش، فلزات، زمين، آب‌ها و گياهان را هر کدام به يکى از امشاسپندان واگذاشت. اين ۶ امشاسپند بهمن، ارديبهشت، شهريور، اسفندارمذ، خرداد و مرداد بودند. اهريمن نيز ديوها و دروغ‌ها و بدى‌ها را آفريد ولى از ترس گيومرث سر بر نمى‌داشت، پس از بلند‌شدن بانگ عفريته‌اى اهريمن به همراه ديوها به آب و گياه و آدم و آتش حمله برد. جانوران موذى چون مار و کژدم را در زمين پراکند و جهان در تاريکى فرو رفت و گاو مرد. گيومرث گفت گرچه جهان پر از جانوران موذى شده ولى آدميان همه از نسل من خواهند بود و به کارهاى نيک خواهند پرداخت. اين جنگ نود روز طول کشيد تا اينکه ديوها شکست خوردند و به دوزخ تاريکى فرو افتادند. مشى و مشيانه فرزندان گيومرث بودند. آنها دوختن لباس را آموختند و تبرى از آهن ساختند و از درختان جنگل کلبه‌اى براى خود ساختند و آموختند که چگونه گندم کشت کنند. فرزندان آنها اجداد نسل‌هاى مختلف بشر هستند. سيامک، پسر آنها بود که به‌دست ديوان کشته شد.