رابعه ٔ عدویه . [ب ِ ع َ ی ِ ع َ وی ی َ ] (اِخ ) دختر اسماعیل عدوی قیسی است که در 135 هَ . ق . درگذشت . وی مکنی به ام الخیر ومولای آل عتیک و اهل بصره بود. زرکلی گوید: در نیکوکاری مشهور بوده و در زهد و عبادت اخبار بسیار از او رسیده است ، در بصره متولد شد و به بیت المقدس کوچ کردو در آنجا مرد. از گفتار اوست : همچنانکه گناهانتان را پنهان میکنید نیکویی ها را نیز پنهان کنید. (الاعلام ج 1 ص 314). عبداﷲبن عیسی گفت بر رابعه ٔ عدویه در خانه اش داخل شدم دیدم صورت او نورانی است . بسیار گریه میکرد مردی آیه ای از قرآن را که ذکر آتش در آن شده بود خواند پس فریاد زد و فروافتاد. (صفهٔالصفوهٔ ج 4 ص 16). مستوفی گوید: وی معاصر حسن بصری بود از سخنان اوست : من بر دنیا افسون میدارم . نان این جهان میخورم و کار آن جهان میکنم . الهی در نماز دلی حاضر بده یا نماز بی دلان قبول کن . (تاریخ گزیده ص 763). رجوع به شدالازار ج 1 ص 36 شود. صاحب غیاث اللغات وجه تسمیه ٔ این زن را به رابعه آرد که دختر چهارم پدر خویش بوده است .