تختخواب
بسيارى از مادران سعى مى‌کنند يک تخت زيبا با محلفه ابريشمين و تزئينات بسياز زيبا براى نوزاد خود تهيه کنند امّا تمام اين وسايل، براى او اهميتى ندارد بلکه مهم اين است که هنگام غلتيدن از تخت به پائين نيفتد. تختخواب داراى کف محکمى باشد و اشياء تيز و برنده که باعث زخمى شدن نوزاد مى‌گردند، به‌کار نرفته باشند. طبيعى است که رعايت نکات ايمنى در ساخت تختخواب معمول شود و از استحکام و زيبائى نيز برخوردار باشد بهتر است امّا اصل را بايد بر مبناى نياز کودک قرار داد سپس به مسائل جنبى چون تزئينات و زيبائى پرداخت.
براى استراحت کودک، مى‌توان از انواع تخت‌هاى معمولى که داراى ۱۲۰ تا ۱۴۰ سانتى‌متر درازا و ۶۰ تا ۷۰ سانتى‌متر پهنا است استفاده نمود. وسايل داخل تخت معمولاً هنگام تهيه تخت خريدارى مى‌گردد. مادران هم قادر هستند با کمى صرف وقت آنها را به سليقه خودشان تهيه کنند (۱).
(۱) . بايد سعى نمود حتى‌الامکان نوزاد را در تخت خواباند، زيرا خطرات زيادى به خاطر روى زمين خوابيدن او را تهديد مى‌کند. اگر والدين نمى‌خواهند از تختخواب‌هاى ساخته شده خريدارى نمايند، مى‌توانند با استفاده از امکانات موجود در منزل براى او تخت درست کنند و با رعايت نکات ايمنى، جاى خواب مناسبى براى نوزاد فرهام سازند.
بعضى‌ها خريد گهواره را ترجيح مى‌دهند امّا خريد تخت مناسب‌تر و باصرفه‌تر است. زيرا کودک فقط چند ماه از گهواره استفاده مى‌کند ولى تختخواب مى‌تواند تا ۲ يا ۳ سالگى او مورد استفاده قرار گيرد. نوعى تخت‌هاى پايه بلند و چرخدار نيز که به آسانى قابل حمل و نقل هستند وجود دارند که مورد مصرف قرار مى‌گيرند، اما اين تخت‌هاى در اثر تقلاى کودک ممکن است واژگون شوند و در شرايط معمولى حداکثر تا سن چند ماهگى کودک مى‌تواند مفيد باشند.
به‌طور کلى، از هر نوع تختخواب که براى کودک تهيه مى‌شود (اعم از گهواره، تخت‌هاى چرخدار با تختخواب ثابت)، در تهيه آنها نکات زير را بايد رعايت نمود:
- نگهدارى آن آسان باشد: تختخواب اگر از چوب ساخته شده و تزئينات پارچه‌اى در آن به‌کار رفته است به‌نحوى باشد که بتوان آن را شست و نظافت نمود.
- جابهجا کردن آن آسان باشد: چرخدار باشد تا بتوان به راحتى آن را جابهجا کرد (منظور از داشتن چرخ، استفاده از تخت‌هاى پايه‌بلند چرخدار نيست، بلکه در زير پايه‌هاى آن چرخ کار مى‌گذارند که در ضمن ثابت بودن، قابل جابهجا کردن نيز هست).
- استحکام کافى داشته باشد: زيرا کودک، تختخواب را دائماً تکان خواهد داد و بايد اتسحکام لازم را داشته باشد که در نتيجه تکان‌هاى مداوم نشکند و باعث سقوط و مجروح شدن کودک نگردد.
- رعايت نکردن حفاظتى در آن شده باشد: داراى نرده‌هاى بلند حفاظتى که مانع سقوط کودک مى‌گردد باشد و لبه‌هاى تيز و برنده، نداشته باشد.
- از خطر حمله حشرات در امان باشد: با تهيه پرده تورى نازک و کشيدن آن بر روى تختخواب، مى‌توان مانع گزيدگى حشرات و يا نشستن مگس بر روى کودک شد.
- ديوارهاى آن به‌نحوى طراحى و ساخته شده باشد که کودک بتواند آنچه را که در پيرامون خود مى‌گذرد ببيند.
تشک
براى تختخواب کودکان، تشک فنرى توصيه نمى‌شود، معمولاً از تشک‌هائى که مستقيماً در روى چوب بست تخت قرار مى‌گيرد استفاده مى‌کنند. اين نوع تشک‌ها را مى‌توان از بازار خريدارى نمود و اگر مادر بخواهد خود آن را تهيه کند، بهتر است از روتشکى پنبه‌اى يا از پارچه‌هاى قابل شستشو نمايد و آن را به اندازه ابعاد تخت و ضخامت کافى بدوزد و داخل آن را از الياف گياهى پرکند.
از تشک‌هائى با روکش پلاستيکى نبايد استفاده کرد، زيرا کودک روى اينگونه تشک‌ها عرق مى‌کند. از آن گذشته، اين تشک‌ها، ليز هستند و ملحفه و پتو، روى آن ثابت نمى‌ماند و جمع مى‌شود.
براى اينکه تشک، خشک و پاکيزه باقى بماند، مى‌توان روکش آن را از پارچه (آمپر مآبل) قابل شستشو و نفوذناپذير انتخاب کرد و سپس روى آن را با پارچهٔ نخى و يا ملحفه پوشاند.
ملحفه
بهترين و قشنگ‌ترين ملحفه‌ها را مادران مى‌توانند با صرف هزينه کم تهيه کنند. براى تهيه ملحفه بهتر است از پارچه‌هاى نرم، لطيف و سبک استفاده شود که شستشوى آنها آسان باشد و دور ملحفه را نيز مى‌توان تور يا نوار دوخت. طول و عرض ملحفه بايد به اندازه‌اى باشد که از چهار طرف، تشک را کاملاً در برگيرد. اندازه ملحفه مخصوص گهواره بايد ۱۱۵ در ۸۰ و ملحفه تختخواب ۱۵۰ در ۱۱۰ سانتى‌متر باشد. در ضمن سعى شود ملحفه روبالشى را به تعدادى تهيه نمود که بتوان زود به زود آنها را تعويض نمود. مخصوصاً روبالشى را که در اثر استفراغ نوزاد مرتباً کثيف مى‌شود.
لحاف
بهتر است به‌جاى لحاف از پتوهاى پشمى يا پنبه‌اى سبک ملحفه شده به نسبت موقعيت جغرافيائى محل زندگى کودک استفاده شود. نوزاد در اوايل تولد، بايد در رختخوابى گرم و راحت بخوابد و کاملاً پوشيده باشد. لازم نيست براى گرم کردن او از چندين روانداز مختلف که روى بدن کوچک وى سنگينى مى‌کند و مزاحم او مى‌شود استفاده کرد. هرگز نبايد از لحاف پر قو استفاده کرد زيرا هم خيلى گرم است و هم امکان دارد وقتى کودک بزرگ‌تر شد آن را روى صورت خود بکشد و دچار اختلالات تنفسى گردد (لحاف پشم شيشه سبک و گرم است و بسيار مناسب به‌نظر مى‌رسد).
نکات قابل توجه
- اگر کودک از آن گروه اطفالى است که هنگام خواب بيش از حد حرکت مى‌کند مى‌توان از کيسه خواب استفاده کرد.
معمولاً اينگونه کيسه‌هاى خواب از شش ماهگى به بعد مورد استفاده قرار مى‌گيرد اين کيسه‌ها به گونه‌اى است که سر و دست‌هاى طفل بيرون آورده مى‌شود. کيسه‌هاى خواب به اشکال گوناگون ساخته شده است بنابراين در هواى ملايم از نوع پنبه‌اى و نازک و در هواى سرد از نوع پشمى و نايلونى آن بايد استفاده کرد. همچنين مى‌توان براى کودکان فوق‌الذکر بدين ترتيب عمل نمود:
پتو با لحاف را از سه طرف کاملاً در زير تشک قرار داد تا پتو از روى بچه کنار نرود.
از قرار دادن رختخواب کودک در کنار پنجره که احتمال سقوط او را ميّسر مى‌سازد بايد خوددارى نمود.
همچنين از قرار دادن تختخواب در نزديکى کليد و پريز بايد خوددارى گردد.
- هيچ وسيله برقى مانند آباژور و ابزار نوک تيز و برنده و هر وسيله ديگرى که ممکن است به نوعى به کودک آسيب برساند نبايد در محلى قرار داد که او بتواد از داخل تخت و با دراز کردن دست به آن شيء دسترسى پيدا کند.
- تختخواب يا بستر کودک را هرگز نبايد در زير اشيائى مانند گلدان، لوستر، تابلو و آويزهاى تزئينى و محل‌هائى مانند طاقچه و غيره قرار داد.
- کناره‌هاى تخت اگر با ديوارهٔ تخت فاصله داشته باشد، شير خوار با فرو بردن سر در داخل اين فضا ممکن است در معرض خطر خفگى قرار گيرد.