چرا حفظ دندان شیری مهم است؟

انجمن دندان‌پزشکان کودکان آمریکا (AAPD) تاکید می‌کند والدین باید هر ۶ ماه یک‌بار کودکشان را نزد دندان‌پزشک ببرند زیرا حفظ و بهداشت دندان‌های شیری به اندازه دندان‌های دائمی در بزرگسالان اهمیت دارد. به همین دلیل توصیه‌هایی در رابطه با مصرف غذاهای سالم، تقویت و استحکام دندان‌ها و جلوگیری از پوسیدگی آنها ارائه می‌شود...

انجمن دندان‌پزشکان کودکان آمریکا (AAPD) تاکید می‌کند والدین باید هر ۶ ماه یک‌بار کودکشان را نزد دندان‌پزشک ببرند زیرا حفظ و بهداشت دندان‌های شیری به اندازه دندان‌های دائمی در بزرگسالان اهمیت دارد. به همین دلیل توصیه‌هایی در رابطه با مصرف غذاهای سالم، تقویت و استحکام دندان‌ها و جلوگیری از پوسیدگی آنها ارائه می‌شود...

می‌خواهیم بدانیم چرا دندان‌های شیری مهم هستند و روند رویش طبیعی آنها چگونه است و چطور می‌توان از پوسیدگی دندان‌ها جلوگیری کرد؟ دکتر غلامحسین رمضانی، متخصص دندان‌پزشکی کودکان، عضو هیات علمی و معاون آموزشی واحد دندان‌پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی، به این پرسش‌ها پاسخ داده است.


▪ چرا باید به دندان‌های شیری کودک اهمیت بدهیم؟

برای اینکه بدانیم هر عضوی از بدن چه اهمیتی دارد ابتدا باید به وظایف آنها واقف باشیم. دندان‌ها به طور کلی ۳ وظیفه اصلی زیبایی، جویدن و صحبت کردن را بر عهده دارند. باور غلطی بین افراد وجود دارد که دندان‌های شیری حدود ۷-۶ سال عمر می‌کنند و بعد می‌افتند در نتیجه نیازی هم به نگهداری و مراقبت ندارند در صورتی که دندان‌های انتهایی یعنی حدود ۱۲ دندان حداقل تا سن ۱۲سالگی باید داخل دهان بمانند. زیر هر دندان شیری، یک دندان دائمی قرار گرفته است. دندان‌های شیری فضای دندان‌های دائمی را حفظ می‌کنند تا در موقعیت طبیعی خود قرار بگیرند. به غیر از این ریشه هر دندان شیری به‌عنوان راهنما عمل و مسیری را برای رویش دندان دائمی تعیین می‌کند تا دندان دائمی در موقعیت مناسبی قرار بگیرد. به نوعی سلامت دندان‌های دائمی در گروی دندان‌های شیری است و نقش مهمی در کل سلامت دهان دارد و سلامت کل بدن نیز به سلامت دندان‌ها وابسته است.

▪ وضعیت رویش دندان‌های شیری و دائمی چگونه است؟

۴ دندانی که در ناحیه جلویی فک پایین می‌رویند در سنین ۷-۶ سالگی می‌افتند و دندان‌های دائمی جایگزین می‌شوند و ۴ دندان دائمی جلویی فک بالا نیز در سن ۹-۸ سالگی و ۱۲ دندان طرفین (هر ۴ طرف فک بالا و پایین) در سنین ۱۲-۱۰ سالگی می‌رویند. زمان رویش دندان‌های شیری از ۶ماهگی تا حدود ۳۶ ماهگی است.

▪ اگر این زمان کمی دیر یا زود شود نشانه چیست؟

رویش دندان‌های شیری می‌تواند ۶ ماه تقدم و تاخر داشته باشد. این دامنه از نظر علمی طبیعی محسوب می‌شود و نیازی به پیگیری ندارد و در رویش دندان‌های دائمی تاخر و تقدم را ۹ ماه در نظر می‌گیریم. تقدم را گاه در نوزادانی که تازه متولد شده‌اند مشاهده می‌کنیم.
▪ منظورتان این است که نوزاد با دندان متولد می‌شود؟

بله، در مواقع نادری نوزاد هنگام تولد ۲ دندان شیری دارد که نام آن دندان نئوناتال است. شاید این موضوع باعث نگرانی والدین شود ولی تنها مشکل دندان‌های نئوناتال، سست بودن ریشه دندان‌ها و لقی آنهاست و این احتمال وجود دارد که دندان جدا شده با عمل بلع نوزاد وارد ریه و باعث عفونت شود. گاهی هم از نظر تغذیه مادر به کودک دشواری‌هایی پیش می‌آید گاز گرفتن سینه مادر و تغذیه‌نشدن صحیح کودک در روند خوردن شیر نوزاد اختلال ایجاد می‌کند گرچه مادر و کودک خیلی زود به این روند عادت می‌کنند. در مواقعی که نوزاد با دو دندان متولد می‌شود فقط باید مطمئن شویم دندان لق نباشد و خطری نوزاد را تهدید نکند. حتی‌الامکان سعی می‌کنیم دندان‌ها را دستکاری نکنیم ولی اگر نیازی شد دندان‌پزشک اطفال می‌تواند دندان‌ها را خارج کند ولی این کار چندان رایج نیست.

▪ وقتی رشد دندان دائمی با تاخیر مواجه شد چه باید کرد؟

گاهی تاخیر رشد بیش از ۶ ماه است. این حالت انکیلوز یا فک جوش نامیده می‌شود. در این وضعیت نیز تا زمانی که دندان شیری مانعی برای خروج دندان نباشد اقدامی نمی‌کنیم. ریشه دندان شیری نزدیک دندان دائمی قرار دارد. هرگونه عفونت یا آبسه در مسیر ریشه دندان شیری که به جوانه آسیب بزند باید رفع شود. البته فک جوش شدن دندان به ندرت اتفاق می‌افتد.

▪ آیا نظم و ترتیب دندان‌های شیری اثری روی دندان‌های دائمی دارد؟

با افزایش سن کودک فک نیز بزرگ‌تر می‌شود اما به طور طبیعی باید بین دندان‌های شیری به خصوص دندان‌های جلویی فاصله‌ای وجود داشته باشد. این فاصله باعث می‌شود با افتادن دندان‌های شیری کوچک دندان‌های دائمی بزرگ‌تر فضای مناسبی برای بیرون آمدن از لثه داشته باشند. قطعا اگر فضایی بین دندان‌های شیری وجود نداشته باشد، دندان‌های دائمی روی هم قرار می‌گیرد و شکل منظم و ردیفی را در دندان‌های فک بالا و پایین نخواهیم داشت.

▪ در صورت وجود پوسیدگی در دندان‌های شیری چه راهکاری را پیشنهاد می‌دهید؟ چون خیلی از خانواده‌ها تصور می‌کنند دندان به زودی خواهد افتاد و نیازی به ترمیم و اصلاح ندارد؟

با توجه به اهمیت زیاد دندان‌های شیری به هیچ‌وجه نباید اجازه داد دندان‌ها پوسیده شوند و والدین با کوچک‌ترین پوسیدگی‌ای باید حتما کودک را به دندان‌پزشک ارجاع دهند تا دندان ترمیم شود. با گسترش وسعت پوسیدگی ممکن است عصب دندان آسیب‌ ببیند و عفونت اتفاق بیفتد و کودک دندان شیری را زودتر از موعد از دست بدهد. نکته مهم اینکه ۷۰درصد ناهنجاری‌های دندانی در اثر از دست رفتن زودهنگام دندان‌های شیری است.

▪ و توصیه شما؟

از همان ابتدا باید مسواک زدن و استفاده از نخ دندان را به کودکانمان بیاموزیم. مسواک فقط سطح رویی و کناری را تمیز می‌کند و قسمت بین دندان‌ها که اغلب پوسیدگی‌ها از این نقطه به وجود می‌آید را تمیز نمی‌کند. گرچه اغلب اوقات دندان‌های شیری از هم فاصله کافی دارند و نیاز به نخ دندان نیست ولی اگر این‌طور نبود، استفاده از نخ ‌دندان را به کودک آموزش دهید. نکته مهم دیگر علاقه کودکان به شیرینی و تنقلات بین وعده‌های غذایی است. حتما باید تعداد استفاده از این مواد خوراکی را کاهش دهید یا سعی کنید به فاصله کمی بعد از غذا آنها را در اختیار کودکتان قرار دهید. هر چه تعداد وعده‌های غذایی درطول روز بیشتر باشد احتمال پوسیدگی بالاتر می‌رود.